ADIL OLLURI
Në mbrëmje isha mes të gjallëve. Flisja, haja dhe pija pranë tyre. Mendoja se ç’do të bëja më vonë. Mendoja se ç’do të bëja nesër. Një ligështim trupi, një përhumbje, një sulm zemre qe i mjaftueshëm për ta gjunjëzuar trupin tim përballë vdekjes. Edhe pse i përgjërohej ta falte, vdekja vetëm i nënqeshte përtallshëm. Vetëm i afrohej e i afrohej. Më puthi në ballë qetësisht dhe ftohtësisht.
Vdekja e mori atë që deshi. E la trupin pa frymë, sikur gjënë më të pavlershme në një qoshe të dhomës, skaj së cilës i lëmë gjërat më të përditshme. E zhvlerësoi atë. Si i tillë, gjithsesi se duhej të futej dy metra nën dhe meqë nuk i duhej më askujt.
Fatkeqësisht, nuk e pashë se si dukej vdekja apo i dërguari i saj. Para se të ma merrte frymën, ajo m’i errësoi sytë dhe nuk më la që ta shihja. Bashkë me mua u shua edhe kureshtja më e madhe që e kisha sa isha gjallë. Gjithmonë kam dashur ta marr vesh se si dukej shpirtmarrësi i stërpërmendur.
Doja ta dija se ç’mund të ketë veshur, në ishte i vrazhdë apo jo, në rrinte ulur apo qëndronte vetëm pezull, çfarë ngjyre kishin sytë e tij, në ishte trupmadh apo jo, në barte diçka me vete apo jo. Kjo kureshtje vdiq bashkë me mua.
Qe një fitore e zakonshme për të, e kudondodhshme dhe kurdondodhshme, që nuk e bënte atë as t’i gëzohej, sikur ne, të shenjëstruarit e saj, që festojmë edhe për arritjen më të vogël. Vdekja është ndryshe prej nesh. Asaj i pëlqen përditshmëria. Nuk heq dorë nga shprehitë e zakonshme për asnjë çast.
Nuk arrita t’ia shoh fytyrën vdekjes apo të dërguarit të saj por, nuk e di se si, ajo më lejoj ta shihja funeralin tim.
Ndoshta kështu është shkruar nga Dora Supreme, që ka nën varësi qiejt dhe tokën, kohën e pamatshme dhe hapësirën e paanë. Mund të jetë vullneti i Supremit të Tejkohshëm, megjithëse ende nuk jam i sigurt. Shpirti im ende nuk ka kaluar në përtejbotë. Ende është në këtë anë. Ai po rri pezull në ajër dhe po soditë se ç’po ndodh me trupin, që deri më tash e bartte me vete. Tashmë bartësi ishte tërësisht i papeshë, duke mos e pasur të barturin e tij me vete. Se si bartësi mund të jetë më i parëndësishëm sesa i barturi, këtë nuk arrita ta mësoj as tash që nuk jam mes të gjallëve. Ndoshta më vonë edhe mund të marr vesh diçka.
Ende nuk jam as në fillimin e rrugëtimit tim në botën e atyre që nuk vdesin më. Ose më mirë të them, nuk vdesin vetëm një herë. Nuk e di saktë se ç’mund të ndodhë më tutje. Nuk e di a do të më lejojnë më t’ju shoh e t’ju tregoj se ç’mund të më ndodh më tutje. Ndoshta vdekja i dha liri shpirtit tim vetëm sa për ta parë funeralin tim.
Siç ju thashë edhe më parë, shpirti im rrinte pezull dhe i shihte të gjitha. Askush nuk më shihte, askush nuk mund ta kishte as më të voglën shenjë se unë isha aty. Unë mund t’i prekja ata, ndërsa ata mua assesi. Ishte një pëlhurë e patejkalueshme në mes të vdektarëve të ardhshëm dhe neve që kishim vdekur tashmë. Atë mund ta kalonim vetëm ne, kurrsesi ata.
Më kishin shtrirë në më të voglën dhomë të banesës se deridjeshme. Gruaja e zgjodhi pikërisht atë dhomë që do ta porosisja. Në të i kisha të gjitha librat që më duheshin e nuk më duheshin.
Në të shkruaja gjëra që, ndoshta, më nuk do t’i lexojë askush. Kam frikë se shumë nga krijimet e mia do të vdesin me vdekjen e autorit. Më mori shpejt e shpejt e përdreqta vdekje dhe nuk më la kohë ta jepja asnjë porosi, por gruaja e dinte dhe e ndjente se pikërisht kjo dhomë duhej të ishte pikëqëndrimi i fundit i trupit tim mes të gjallëve.
Mbi trupin tim qanin djali dhe vajza ime dhe, bashkë me ta, të gjithë të gjallët e familjes sime të gjerë. Ishin mbledhur për të ndenjur edhe për pak çaste me mua përpara se të më përcillnin solemnisht në varrezat e qytetit. Aty trupi im do të tretej ngadalshëm në vetminë e ankthshme të varrit. Djali dhe vajza më përqafonin njashtu siç bënin kur ishin të vegjël. Më lusnin t’i hapja sytë dhe të flisja e t’u tregoja diçka që do t’i bënte të qeshnin, sikurse qindra e qindra herë. Më flisnin dhe vajtonin paprajshëm. Nuk mund t’i ndalonte lotët as gruaja.
Pëlcisja që nuk mund t’u thosha se unë jam këtu dhe do të vij herë pas here t’ju vizitoj. Këtë liri më kishte dhënë vdekja. Vetëm të shihja dhe asgjë tjetër.
Trupin tim e lau imami, me të cilin para dy vjetësh qemë acaruar keq. E dija që nuk e bënte me qejf. Ai e kishte detyrë të më lante, ndërsa unë isha i obliguar që të vdisja dhe ta shihja se si sillej me trupin tim. Me të isha grindur për gjërat që i bënte trupit tim. E kisha pyetur pse duhej të lahej trupi, kur te Zoti shkon vetëm shpirti. U përpoq të më bindte me arsyetime të stërdëgjuara. Kur e pa se nuk po ma mbushte mendjen, filloi të më fyente.
Pa fije turpi më pat thënë se meqë, sipas tij, nuk e njoh fenë siç duhet, më mirë të merresha me punën time, të shkruaja tregime si ky i sotmi.
Imami më mbuloi me një qefin të bardhë, siç e do zakoni të mbështillet meiti. Thoshte se të vdekurit i duhet vetëm një pelerinë e bardhë, asgjë tjetër. Ende nuk jam i bindur as për vërtetësinë e saj.
Nuk e di nëse është e ndershme të dalim kështu gjysmëlakuriq para gjyqit suprem. Do ta mësoj më vonë.
Ma kishin hapur varrin thuajse dy metra të thellë, thuajse dy për së gjati dhe më shumë se gjysmë të gjerë. Më se i mjaftueshëm për korpin tim. Ndoshta kanë mundur t’i ngushtojnë pak përmasat që të mos lodheshin aq shumë. Skaj varrit ishte i shënuar emri im me datën e lindjes dhe të vdekjes. Shënim i saktë sikurse vetë vdekja.
Bënte ftohtë dhe imami nuk ndalej së luturi dhe së kënduari në gjuhën e huaj. Njerëzit mërdhinin dhe mezi prisnin të iknin në strehët e tyre të ngrohta. Më vinte keq prej tyre që u desh të vdisja në mes të dimrit. Sikur të kisha pak mundësi, do ta urdhëroja imamin që t’iu binte shkurt lutjeve ndanë trupit tim pa jetë. Do të ngulja këmbë që të mos i thoshte të gjithat. Mjaftonte gjysma e gjysmës së tyre. Po të pyetesha unë, do ta zgjedhja një ditë fundpranvere a fillimvjeshte, kur nuk bën as shumë ftohtë e as shumë ngrohtë.
Nuk do të shqetësohej askush dhe as nuk do të shante kush edhe për së vdekuri shkaku i motit. Por, kush i pyet vdektarët. Nuk e zgjedhim dot as datën e lindjes e as të vdekjes. Në dy pikat më qenësore të një jete njeriu, ne nuk pyetemi bash për asgjë.
Në funeralin tim i venerova shtatë fytyra njerëzish që më urrenin dhe i urreja. U habita se si kanë mundur të vinin në varrimin tim, kur tërë jetën kanë bërë ç’mos të më vdisnin për së gjalli. Madje edhe dukeshin të mërzitur, të pafytyrit.
Njërit edhe i dolën dy pika loti. I poshtri! Ishte pikërisht ai që jo një herë ma ngulte thikën pas shpine sa herë që i jepej rasti. Nuk e arrija ta kuptoja se ç’shprehnin ata lot. Ishin të rrejshëm apo çfarë?! Mos ndoshta e kishte pikëlluar vërtet vdekja ime?! Mos ndoshta ai dhe të tjerët ishin pikëlluar sepse më donin të gjallë. Më donin të gjallë për të më luftuar. Të vdekurin nuk ke se si ta mposhtësh më! Ndoshta do të kenë menduar se me vdekjen time do ta kenë humbur përfundimisht luftën. Të vdekurit nuk mund t’i bësh më asnjë dëm. Atij nuk mund t’i hakmerresh. Atë nuk mund ta vrasësh. Atë nuk mund ta kryqëzosh më. Atë nuk mund ta përgojosh më. Atë e ke vështirë edhe ta shash. Për të e ke vështirë edhe ta thuash të vërtetën e tij të errtë.
Nuk të besojnë sikurse një të tillë ta thuash për një të gjallë. Ndoshta kjo do t’i ketë pikëlluar ata. Ah sikur të më jepte vdekja edhe pak kohë që ta lija me gojë se kush do të duhej të vinte e kush jo në rrugëtimin e fundit të trupit tim të shuar, ndryshe do të ishte pamja e këtij funerali.
Mbulimi i varrit me trupin tim në të, nuk vonoi edhe aq shumë. Kishte vullnetarë që nguteshin dhe nuk përtonin t’i rroknin lopatat e të kryenin punë shpejt e shpejt. Bënte shumë ftohtë. Ngutia që e arsyeshme.
Varrezat e qytetit ngadalë u boshatisën. Nuk mbeti më frymë njeriu pranë varrit tim, që ishte më i freskëti nga të gjithë varret rreth e rrotull. Fjollat e borës e zbardhonin sa hap e mbyll sytë dhe e bënin të njëjtë me ata më të vjetrit, e mua shpirti më ngjitej edhe më lart sa më shumë që largoheshin njerëzit nga varrezat dhe më dobësohej vështrimi. Nuk di çfarë ndodhi më tutje. S’kam parë më asgjë. Vetëm mund të paramendoj ngjarje të tjera në familje, në shoqëri, në institucionin që punoi, se çfarë kanë mundur të thonë për vdekjen time. Po fshihem për pak kohë nga këtu, për t’u shfaqur diku tjetër.