Lexuesit po i largohen gjithnjë e më shumë librit. Kështu po ndodh në Shqipëri, por si gjithmonë këtu “tërmeti” është më i fortë.
Përse kemi ardhur në këtë situatë?
Kjo pyetje u bë objekt i diskutimit gjatë Panairit të Librit, i një konferencë me temë “Shkrimtari, tregu dhe komunikimi”, ku folën emra si Mehmet Kraja, Mimoza Ahmeti, Vera Bekteshi, Alfred Peza, Belina Budini, Eir Plasari, Genciana Abazi-Egro, Ben Andoni etj, njofton “Shqip”.
Prej vitesh, botuesit kanë dhënë alarmin për uljen e lexueshmërisë. Ajo që spikaste në këtë panair bën përshtypje te të gjithë, që pjesa më e madhe e botuesve promovojnë autorët e huaj dhe kjo është diçka normale për tregun ku gjithsecili kërkon të shkojë. Kohët e fundit libri është vënë re që më shumë komunikohet, por duhet gjetur një mënyrë se si libri dhe shkrimtari të shkojnë më shpejt pranë lexuesit.
Pjesë e këtij diskutimi ishte prof. asoc. dr. Genciana Abazi-Egro, e cila tregoi se, “në ditët e sotme duhet të diskutohet më shumë se si ta përfshijmë komunikimin digjital në komunikimin e letërsisë”.
Sipas shkrimtares së njohur dhe autores së një serie botimesh Mimoza Ahmetit, një nga fenomenet e tranzicionit është që mediat sidomos pas vitit ’97 lanë shumë pak vend për letërsinë. Sipas saj, “arsye të tjera përveç politizimit të mediave janë të shumta, futja e letërsisë së huaj, e cila është e pashmangshme në sferën e globalizmit, tituj dhe emra për të cilët mungon kritika, por në mënyrë komerciale kanë gjetur rrugët e tyre për të arritur te lexuesi”.
Gazetari i njohur dhe shkrimtari Alfred Peza shprehet se, “ka ardhur koha të digjitalizohet i gjithë sistemi i letërsisë”.
Sipas gazetarit dhe përkthyesit të njohur Ben Andonit, primare mbetet pika A nga nis transmetimi dhe pika B që është lexuesi. Sipas Andonit, “lexuesi reagon ndjeshëm për faktin që botuesit shqiptarë në këtë përçarje të madhe nuk kanë arritur të gjejnë gjuhën e përbashkët për të bashkuar shqiptarët e Malit të Zi, Maqedonisë, Kosovës kryesisht dhe Shqipërisë për të krijuar një treg unik të paktën për leximin”.
Vajza e dy personazheve të njohur në letrat shqipe poetes Mimoza Ahmeti dhe studiuesit Aurel Plasari, Eir Plasari ishte po ashtu pjesë e diskutimit mbi digjitalizimin, letrat dhe letërsinë shqipe. Ajo shprehet se, “nuk ka lexues sepse s’ka transmetim të mirë të kulturës”.
Shkrimtari i njohur Mehmet Kraja tregoi qartë mënyrën kushtëzuese të gjuhës kosovare për t’u përfshirë në Letërsinë shqipe. Ai shprehet se, “pengesat janë të natyrave të ndryshme por ajo që i pengon procesin e integrimit të autorëve të Kosovës në letërsinë shqipe, është pak më komplekse dhe nuk mund të thjeshtëzohet vetëm te gjuha”.
Shkrimtarja e njohur Vera Bekteshi shprehet në mënyrë figurative se koha e sotme është e bukur dhe plot ngjyra… Sipas saj, “libri më kujton periudhën universitare që është periudha më e lumtur e çdo njeriu, me ëndrrat, me moshën, ku në degët si ato të artit dhe ato të shkencave si fizika e matematika, te letërsia sigurisht që kanë pasur të bëjnë me idhuj botërorë, pa dashur studentët fillojnë të identifikojnë veten e tyre”.