Shkruan: Nina L. Khrushcheva
Kremlini tani po konkurron në mënyrë aktive me SHBA për të ndikuar në rrjedhën e ngjarjeve në Venezuelë
Venezuela nuk mund të mbajë një qiri për rëndësinë strategjike të këtyre dy firmave. Dhe për Kremlinin, llogaritja është e njëjtë: prerogativat e biznesit përcaktojnë interesin kombëtar. Por, ndoshta për zhgënjimin e Putinit, në Venezuelë kjo llogaritje ka prodhuar rezultatin e kundërt
Presidenti rus Vladimir Putin dhe presidenti kinez Xi Jinping kanë mbrojtur secili modelin e kapitalizmit autoritar (që mund ta quani “zhvillim me fytyrën e diktatorit”). Por, ajo që asnjëra nga drejtuesit duket se nuk e ka parashikuar është se sektorët tregtarë rusë dhe kinezë po bëhen forca politike në të drejtën e tyre, duke shtuar gjithnjë e më shumë presion mbi politikëbërjen.
Gjatë dy dekadave të fundit, korporatat shumëkombëshe ruse dhe kineze, shumë prej të cilave u mbushën me para, janë bërë mjete të fuqishme të politikës së jashtme për regjimet e tyre përkatëse. Por ato dikur ishin parë si forca modernizimi që do të ndihmonin në hapjen e biznesit dhe shoqërisë njësoj. Me gjigantët e energjisë si Gazprom dhe Rosneft që premtonin t’i sjellin vlerat komerciale Rusisë dhe ish-shteteve të pavarura ish-sovjetike, Anatoli Chubais, një arkitekt kryesor i programit të privatizimit të Rusisë, i shpalli ata si pararojë e një “perandorie të re liberale”.
Gjithashtu, në Kinë gjatë presidencave të Jiang Zeminit (1993-2003) dhe Hu Jintaos (2003-2013), rritja e bankave si Banka Industriale dhe Tregtare e Kinës dhe Banka Bujqësore e Kinës, si dhe ajo e energjisë dhe industrisë së rëndë firmat si Sinopec, Sinochem dhe Korporata e Ndërtimit të Hekurudhave të Kinës, u konsideruan si shtylla të modernizimit. Megjithatë, sot, askush nuk mund të gabojë këto firma për ekuivalentin e një “ExxonMobil” ose një Microsoft.
Me drejtuesit më të lartë që shpesh drejtojnë drejtpërsëdrejti në sallë pritjeje nga zyra e lartë politike, mega-korporatat kineze kanë përfaqësuar një kohë të gjatë një bashkim biznesi dhe shteti. Për më tepër, pasi Gazprom, Rosneft dhe gjigantët teknologjikë kinezë ZTE dhe Huawei janë bërë më thelbësore për qeveritë e tyre përkatëse, interesat e biznesit dhe të shtetit janë bërë edhe më të vështirë për t’u shmangur. Në interes të “kampionëve kombëtarë” të tyre, si qeveritë ruse ashtu edhe ato kineze duket se po ndjekin politika që mund të mos kishin zgjedhur ndryshe.
Mbështetja e Rusisë për Maduron
Kjo dinamikë është e qartë në shfaqje në Venezuelë. Përmes lidhjes së saj me monopolin shtetëror të naftës në Venezuelë, Petróleos de Venezuela (PDVSA), Rosneft ka mbushur 17 miliardë dollarë kredi në regjimin Chavist gjatë dekadës së kaluar. Ndërkohë, Rosneft fitoi tre milionë ton naftë në 2017 nga operacionet e saj në Venezuelë; më në përgjithësi Rusia ka investuar në shumë industri venezuelase, nga bankat në asamblenë e autobusëve. Në të njëjtën kohë, Venezuela ka qenë një nga blerësit më të mëdhenj të armëve ruse midis vendeve të Amerikës Latine.
Për shkak të këtyre borxheve dhe lidhjeve të tjera ekonomike, Putini ka pak zgjedhje, por për të mbështetur regjimin e rrënimit të Nicolas Maduro-s të fortë të Venezuelës, edhe pse mbështetja publike në Rusi për ndërhyrjet e jashtme të Kremlinit bie. Interesat e Rosneft në Venezuelë janë thjesht shumë të thella për ta tërhequr, veçanërisht tani që sanksionet perëndimore kanë dëmtuar aftësinë e firmës për të siguruar financim në tregjet ndërkombëtare.
Mbështetja e Rusisë për Maduron nuk rritet në të njëjtin nivel me angazhimet e saj në Siri, ku marrëdhënia e saj me familjen Assad shkon prapa dekadave. Përkundrazi, angazhimi i saj i vazhdueshëm në Venezuelë pasqyron një llogaritje të ftohtë dhe të vështirë të biznesit. Sipas Reuters-it, kontraktuesit e sigurisë private me lidhje të ngushta me Kremlinin janë dërguar për të mbrojtur Maduros. Në të njëjtën kohë, ka pasur raporte të paverifikuara (por të besueshme) të avionëve rusë që kanë nisur Venezuelën me dërgesa prej ari, si pagesë për borxhet e vendit. Putini e di se nëse Presidenti i Asamblesë Kombëtare Juan Guaidó merr pushtetin, ata që qëndruan me Maduro do të largohen dhe qasja e privilegjuar e Rusisë në fushat e naftës të Venezuelës do të hiqet.
Në terma monetarë, rënia e Maduros mund të ketë humbje edhe më të mëdha për Kinën, e cila ka investime në Venezuelë që vlerësohet të jenë me vlerë rreth 60 miliardë dollarë – të paktën tre herë më shumë se Rusia.
Sjellja e moderuar e Kinës
Ashtu si Rusia, Kina hyri në ‘shtrat’ me regjimin venezuelas në vitet 2000, kur vendi po lulëzonte nën ish presidentin Hugo Chavez. Ndërsa Kina siguroi një burim jashtëzakonisht të nevojshëm të naftës për ekonominë e saj në rritje të shpejtë, Chavez ishte në gjendje të zvogëlonte mbështetjen e Venezuelës nga SHBA-ja si një nga tregjet kryesore të eksportit. Ndërkohë, gjigantët e teknologjisë kineze kanë ndihmuar regjimin e Maduros në përpjekjet e mbikqyrjes së brendshme, dhe (si Rusia) Kina ka shitur armët e shtrenjta të Venezuelës. Megjithatë, nëse Maduro do të bjerë, Kina mund të jetë më pak e ekspozuar se Rusia.
Kinezët kanë qenë të kujdesshëm për të kultivuar kontakte midis elementëve të ndryshëm të shoqërisë së Venezuelës, duke përfshirë edhe opozitën. Dhe ndërkohë që Kina ende e mbështet Maduro zyrtarisht, nuk ka ndjekur Rusinë që nuk e ka përdorur SHBA-në për një grusht shteti të përpjekur. Kjo sugjeron që Kina dëshiron të shmangë llojin e hapave radikalë që po merr Rusia. Kremlini tani po konkurron në mënyrë aktive me SHBA për të ndikuar në rrjedhën e ngjarjeve në Venezuelë dhe ka përshkruar përpjekjen e Shteteve të Bashkuara për të ofruar ndihmë humanitare përgjatë kufirit Kolumbi-Venezuelë, si një ruse për të kontrabanduar armët për opozitën.
Sjellja e moderuar e Kinës pa dyshim i detyrohet negociatave të vazhdueshme tregtare me SHBA-në. Para se të zgjasë afatin e tij për vendosjen e tarifave më të larta ndaj importeve kineze, Presidenti i SHBA-së Donald Trump tregoi se Huawei dhe ZTE mund të përfshiheshin në një marrëveshje tregtare përfundimtare kineze-amerikane. Kjo me siguri do të ju lutemi Xi, interesi më i lartë i të cilit është të mbrojë fuqinë ekonomike të të dy firmave. Me aftësinë për të penguar kompanitë amerikane nga shitja e informatave të rëndësishme për firmat kineze, administrata Trump mund të shkaktojë dëm serioz në ZTE dhe Huawei.
Huawei tashmë është akuzuar për komplot për të shkelur sanksionet e Shteteve të Bashkuara kundër Iranit, duke çuar në arrestimin e shefit të saj financiar, Meng Wanzhou, në Kanada në dhjetorin e kaluar. Dhe ZTE është zotuar për akuza të ngjashme, duke paguar gjoba prej 1.4 miliard dollarë në vitin 2017. Në fund të ditës, Venezuela nuk mund të mbajë një qiri për rëndësinë strategjike të këtyre dy firmave. Dhe për Kremlinin, llogaritja është e njëjtë: prerogativat e biznesit përcaktojnë interesin kombëtar. Por, ndoshta për zhgënjimin e Putinit, në Venezuelë kjo llogaritje ka prodhuar rezultatin e kundërt.