11.8 C
Prizren
E premte, 29 Mars, 2024

Shpirti i trazuar i një poeti

Ersa Fryn si me pareQazim Muska është një ndër ata letrarë të rrallë që u ka ngelur poezia si gjaku në deje, por nuk janë ngutur t’i shfaqen lexuesit. Ndoshta nga modestia. Ndoshta të munduar prej mendimit se të jesh poet do të thotë të jesh shok me diellin, në yllin tënd të digjesh, që të ndezësh yllin e të tjerëve, siç edhe duhet të jetë misioni e synimi i poetëve të vërtetë. Mendoj se këto do të kenë qenë arsyet që autori i vëllimeve “Mëkat të flesh dhe kur je zgjuar” dhe “Era s’fryn si më parë”, i lindur më 1965, t’i nxjerrë në dritë librat e tij në vitet 2012 dhe 2013.

Apo mbase ka pritur kohën kur do të kishte ç’të thoshte për të qenë vetvetja në çdo varg e në çdo fjalë – zë e ndërgjegje bashkëkohësish. Por, përtej këtyre hamendjeve, ajo që mund të thuhet me siguri është se vjershat e përfshira në të dy vëllimet e përmendura mbajnë vulën e shqetësimeve të tanishme, jehona të së shkuarës së afërt e pikëpyetje për të ardhmen e derdhur në krijime lirike me tharmë e theks dramatik tronditës, konkretizuar në vjersha, të cilat veçmas e bashkërisht, të shumtën e herëve përmbajnë mall e brengë, fuqi durimi e gëzim shpresimi, mendim e grishje, tingëllim fjale e vargu.

Është kënaqësi të vërehet se shpirti i trazuar i poetit prej dallgëzimesh gjeratoresh të kohës, sikurse mendimi i shqetësuar prej çështjes nga vijmë, ku jemi e ku po shkojmë, kanë gjetur në vjershat e vëllimeve në shqyrtim emëruesin e përbashkët ideoartistik, me frymën realiste të pasqyrimit, në sintonimin ideoemocional të trajtimit të çdo motivi, në përzgjedhjen e fjalës e të figurave, në shkallëzimin me theks liriko-dramatik të vargjeve zgjedhur përshtat një ndjenje trishtimi që u shëmbëllen grumbullimit të reve në pritje të ndryshimit të motit.

Konkretisht: Në lirikën intime me motive të dashurisë e të miqësisë ndeshim në dëshirën e gjaktë për të gjetur strehë e ngrohtësi në afeksione thellësisht e çiltërsisht njerëzore të një realitet egërsisht jonjerëzor, që e huazon dashurinë dhe i shpërbën verigat e shoqërisë e të miqësisë si dhe në kontrastin dramatik të këtyre ndjenjave me prirjet e çmendurisë bashkëkohore, që e bëjnë poetin të vajtojë fatin e miqve të mërguar dhe ta quajë humbjen e një shoku humbje të gjysmës së botës, ose të klithë dëshpërueshëm: Ikim, pra, e dashur/ Në heshtje/ Pa fjalë/ Kjo s’është koha jonë/ Ndoshta do të kthehemi në një epokë tjetër këtu/ Të gjallë. Me këto motive kujtojmë vjershat: I yni është mëngjesi; Ballkoni i braktisur; Vjeshtë e dashurisë së humbur; Vjen dhe ikën; Ikja që më rrënon; S’është kohë për dashuri; Ç’të bëjmë e dashur; Epoka e akullnajave; E mblodhëm botën në një vend; Nëse një ditë; Moli i vjetër; Më pas; Pa ty; Sonte pa ty; Kam frikë të them “Të dua”; Të thashë; E pashë dashurinë; Ti je e thjeshtë; Më kot; T’ia rrëmbeja brengën; Përmbytje…

Nuk janë thjesht lektisje dashurie. As thjesht blatime miqësie nuk janë. Janë më shumë se kaq, sepse janë dashuri e miqësi kohësh të trazuara, ngarkuar me shtrëngatë e tramundanë, me ndarje të dhembshme shokësh, me pasiguri dhe me udhëkryqe nga lindin shpërthime tronditëse: Ç’të bëjmë e dashur, ç’të bëjmë me veten tonë?/ Si erdhi kaq shpejt ky Shën Bartoleme/ Kur ne përplasemi verbtas ndër ciklonë/ Që si një makth kllapie fryjnë për ne?

Në vazhdim vlen të përmendet se Qazim Muska është ndër të paktët poetë të sotëm, që i është kthyer temës së atdheut, gjë që po të kihen parasysh erërat kozmopolite që fryjnë nga të katërta anët dhe distancimin gjithnjë e më dukshëm të politikanëve, intelektualëve e letrarëve prej frymës kombëtare të Rilindjes e të letërsisë së shekullit XX, përbën një tjetër meritë të padiskutueshme dhe një vlerë të shtuar, pasi tema e atdheut është përthyer në vargjet e tij me theks elegjiak bashkëkohor dhe me ngjyrim stili vetjak të përshtatshëm për t’u përcjellë lexuesve brengën e thellë për të sotmen e shqetësimin e madh, për të ardhmen në një ndërthurje motivesh patriotike e shoqërore. Nuk kuptohet pse dashuria për vendlindjen dhe për popullin, evokimi krenar i historisë dhe ndjenja e etnicitetit kombëtar, shprehja e dhembjes për vithisje vlerash dhe ndërgjegjja e përgjegjshmërisë për sigurimin e mbijetesës në një epokë integrimesh e globalizmi, disave iu duken folklorizëm, romantizëm i perënduar dhe ideologji nacionalkomuniste në kohën kur, për të përdorur fjalët e Migjenit, nacionalizmi i të tjerëve po na i përzhit fytyrat. Apo atdheu, përpara se t’u drejtojë bijve të vet pyetjen ç’duhet bërë, nuk e paska të drejtën të gjëmojë: Jam zogu në pritë i çiftes së gjahtarëve!/ Jam bukuria e këputur nga trupi i fazanëve!/ Jam mish i copëtuar, ushqim i luanëve!/ Jam qengji në hell për darkën e të marrëve!… Jam mali që barkun ma zbrazën me abort!/ Jam deti që më prenë me gërshërë si letër!/ Jam pylli që më dogjën dhe ndezën cigar’!/ Jam lumi që qaj për shtratin e vjetër!

Një atmosferë zymtësie, depërtuar aty-këtu prej shkëndijimeve lirike të natyrës, vezullime bukurie e malli për troje etnike dhe përmendje tradite, përshkon edhe vjershat me motive qytetare e politike, në të cilat ndihet një sens i përmbajtur, po i thellë kritik shpërndarë herë në formë dilemash, herë në frymë satirike. Në këtë pjesë krijimtarie pleksen si në një ngërç reflektime të dyzuara për të shkuarën socialiste, maraze të sotme dhe dilema për të ardhmen, që në disa krijime marrin ngjyrime pesimiste ushqyer prej mosbesimit e pafuqisë.
(e.m/GazetaShqiptare/BalkanWeb)

Më Shumë

Libri i pashkruar i Petro Markos

Nga: Lazër Stani Dy ose tri javë nuk e takova më Petron (Marko) edhe pse dilja pothuajse çdo mbrëmje nga Kafeneja e Gazetarëve. Nuk e...

Tri vjet nga vdekja e Cimës – përkujtohet me mall nga Adelina: U zgjova me dhimbjen e njëjtë si kur u ndave nga ne...

Janë bërë tri vite që kur u nda nga jeta legjenda e humorit shqiptar, Rasim Thaçi – Cima. Artisti i mirënjohur ndërroi jetë më 26...

Lajmet e Fundit