Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren ka filluar së zbatuari projektin për restaurimin e shtëpisë së familjes të ndjerit Muhamed Shukriu në Prizren.

Sipas një njoftimi për shtyp të kësaj qendre, ky investim i Ministrisë së Kulturës Rinisë dhe Sporteve i cili po zbatohet përmes Qendrës Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren, vjen në kuadër të zbatimit të projekteve për ndërhyrje konsoliduese, restauruese dhe konzervuese për objektet e trashëgimisë kulturore të rrezikuara, por edhe me rastin e shënimit të pesëdhjetë vjetorit të themelimit të këtij institucioni dhe në respektim të punës dhe veprës së njërit nga njerëzit që ka lënë gjurmë të pa shlyera në fushën e ruajtjës dhe mbrojtjës së Trashëgimisë Kultutore në Rajonin e Prizrenit por edhe njërit ndër themeluesit e institucioneve të trashëgimisë kulturore.

“Shtëpia e familjes Shukriu gjendet në Zonën e Qendrës Historike të Prizrenit, pranë Kompleksit të Gazi Mehmet Pashës. Kjo shtëpi banimi ka vlera historike si banesë tradicionale qytetare por të veçant e bënë edhe fakti se aty ka banuar i ndjeri Muhamed Shukriu që ishte themelues i Entit për Mbrojtjen e Monumenteve në Prizren”, thuhet në njoftimin për shtyp, përcjell PrizrenPress.

Shtëpia u ndërtua në pjesën e parë të shekullin XIX, ndërsa është renovuar në shek. XX nga pronarët.

“Shtepia ka planimetri drejtekendeshe. Qasja në shtëpi realizohet nga rrugica ku ambienti i parë është pjesa e hajatit të mbyllur në formë pasazhi ku kalohet në oborrin mbrapa saj. Në përdhesë janë dy ambiente njëri prej të cilëve është shëndruar në garazhë. Në katin e parë janë katër kthina dhe një çardak i mbyllur. Nëpër dhoma janë elemente si drugdhendje dollapet, jyklyket, tavanet, traun dekorativ etj.

Gjendja e ndërtesës ishte e vështirë nga shkaku se një kohë të gjatë nuk është bërë ndonjë intervenim dhe mirëmbajtje, sidomos të çatisë, si dhe me rrënimin e gjysmës tjetër të ndërtesës mbi 30 vjet më parë ka ndikuar në dobësimin e stabilitetit të gjithë ndërtesës në përgjithësi e në veçanti të çatisë që është para kolapsit. Edhe tjegullat dhe pllakat e valëzuara të eternitit janë të amortizuara tej mase dhe nuk kanë më aftësinë e mospërshkueshmërisë së ujit. Konstruksioni ndërtimorë i gjithë banesës është prej druri dhe çerpiqi që nuk janë fare rezistente ndaj lagështisë, andaj si rezultat i kësaj duhej që urgjentishtë të intervenohej në parandalimin e depërtimit të lagështisë nga çatia”, theksohet në njoftim.

Sipas QRTK-së në Prizren, zbatimi i këtij projekti tregon përkushtimin e institucioneve të Republikës së Kosovës ndaj atyre që u angazhuan gjithë jetën në ruajtjen dhe mbrojtjen e trashëgimisë sonë kulturore, gjithashtu është tejet i rëndësishëm përveq tjerash edhe në parandalimin e shkatërimit të një banese banimi me çardak, që në qytetin e Prizrenit kanë mbetur të pakta”, /PrizrenPress.com/

Për nëntë ditë me radhë qyteti i Prizrenit u bë destinacion për të gjithë ata që deshën ta shohin një version të së ardhmes, apo të paktën të gjejnë shpresë për një të nesërme më të mirë.

Rreth 15 mijë veta, nga vende të ndryshme të botës, u mblodhën në Prizren, në edicionin XVI të festivalit ndërkombëtar të filmit dokumentar dhe të shkurtër “DokuFest”, shkruan sot “Koha Ditore”.

Përmes projeksioneve filmike, paneleve e masterklasave u projektua e tashmja, por gjithmonë me mesazhe për një të ardhme më të mirë. Edicionin e sivjetmë të “DokuFestit” organizatorët e kanë konsideruar madhështor, ndërsa pjesëmarrësit e kanë përshkruar atë si një prej festivaleve më të mira në Evropë.

Ngjarja më e madhe e filmit në vend, që nisi më datën 4 të muajit gusht, u përmbyll të shtunën mbrëma me ndarjen e çmimeve. “Buffet Zeljezara”, nga regjisori kroat Goran Deviq, mori çmimin kryesor, për dokumentarin më të mirë në garën “Ballkan Dox” .

Prizreni tashmë njihet si një qytet që ka ruajtur tradita dhe shumë zeje të vjetra. Në këtë qytet para disa dekadash çarshia ishte përplot me dyqane të pronarëve të ndryshëm, që merreshin me veprimtarinë e zejtarisë, zanateve të ndryshme, siç janë rrobaqepësit, samarxhinjtë, berberët, tirqexhinjtë, kujunxhinjtë, këpucëtarët, farkëtarët, lustrim këpucësh, e disa zeje të tjera që, thuajse, një pjesë e tyre janë shuar krejtësisht. E njëjta situatë është edhe me zejen e berberëve klasikë, ku dita- ditës po shuhet, sepse vetëm në qytet kanë ngelur dy familje që ende, pos qethjes së flokëve dhe rruajtjes, ata kryejnë edhe ritin e synetisë.

Shumë familje me dëshirë i thërrasin

Kështu, “Kosova Sot” ka hulumtuar dhe ka hasur në familjen Shishko, ku këto dy zeje bashkë, të berberit dhe të xharrahut, pra personit që kryen ritin e synetisë e kanë quajtur ndryshe xharrah. Ne ishim në familjen Shishko, ku tashmë plaku Zylfikar Shishko ende kryen këtë rit, por tash këtë rit e ka trashëguar edhe i biri, Vesel Shishko, tani 50- vjeçar. Ai me këtë rast tregon se në Prizren, edhe pse këtë rit ose operim e kryejnë me mjete të operatorëve, ka plot familje që me shumë dëshirë e bëjnë me ata, sepse mendojnë se kjo formë klasike e të bërit synet është më e mirë dhe më kualitative.

Por, ka edhe shumë të tjerë që tash këtë rit e bëjnë me mjekë dhe pa ndonjë ritual dasmor. Derisa ai flet për gazetën, tregon se “dikur ne merrnim për syneti melhemin e zi, që e kishim marrë si ilaç në Turqi, kurse dikur moti në familje tonë e kanë bërë këtë melhem mrekullibërës për raste të synetisë”, thotë Shishko dhe shton se ata e merrnin të brendshmen e “pocërkës”, një lloj bime në forme hinke, që dikur shërbente për të marrë ujin e për t’u larë me të. “Brendia e asaj merrej dhe zihej me tëlyen buallice, e pastaj i vendosej edhe një lloj pluhuri i kërpudhave që ka pasur emra të ndryshëm në natyrë, që ka pasur një pluhur shërues.

Me këto bëhej shërimi, andaj ka pasur dhe po ka raste kur fëmija është ngritur në këmbë për 6 orë. Kurse në raste të tjera shërimi ka zgjatur dy- tri ditë, por shërimi i plotë deri në një javë. Kjo është varur nga lëkura. Prizrenasit ende tregojnë shumë interesim për këtë rit të synetisë. Ne do të mundohemi që këtë rit ta vazhdojmë edhe më gjatë, por kjo varet shumë nga vetë interesimi i njerëzve. Ajo si zeje është trashëguese, për shkak të dorës së lehtë”, tregon Shishko për gazetën “Kosova Sot”.

Interesim për zanatin e frizerit

Por, sa u takon berberëve dhe frizerëve, situata qëndron pak më ndryshe .Shumë të rinj, të cilët planifikojnë të migrojnë nëpër shtetet e Evropës Perëndimore dhe në SHBA, e mësojnë këtë zanat. Dhjetëra të rinj, të cilët kanë mësuar profesionin e berberit dhe frizerit në Prizren, sot janë frizerë të suksesshëm në SHBA dhe në Evropë. Por, ata nuk e praktikojnë më ritin e synetisë, sepse atje në Perëndim këtë e kryen mjeku, sikurse tash që edhe në Kosovë e kryejnë operatorët mjekët. Nga çarshia e njohur e Prizrenit, e cila deri para Luftës së Parë Botërore ka pasur mbi 600 dyqane dhe zejtarë me emër, sot ka një hije të vogël. Jeta moderne, industrializimi, por edhe migracioni, e kanë bërë punën e vet.

Zejtarët, të cilët kanë mbijetuar e të cilët mund të numërohen me gishta, duhet të kenë një tretman pak më ndryshe, thonë prizrenasit, me qëllim që të rruhet pak a shumë epiteti i zanatçinjve në Prizren. Kurse berber apo frizer i kohës është Elo Shatri, i cili tregon se në sezonin e verës ka shumë punë, sidomos kur kthehen të rinjtë e diasporës vijnë tek lokali i Elo Shatrit, për t’u qethur e për t’u rruar. “Unë jam berber i kohës. Kam dëgjuar edhe për ata berberë që njëherësh e kanë kryer edhe ritin e synetisë, por unë këtë gjë nuk e kam mbërritur. Unë jam frizer i kohës”, tha Shatri për “Kosova Sot”.

(Kosova Sot)