Jakov Solomoni është një emër i ri në letërsinë shqipe, i cili debutoi në Shqipëri me librin e tij të parë “Treni i vonuar”. Ai është mirëpritur me një shkrim të gjatë dhe të hollësishëm të kritikes Mimoza Erebara në gazetën Nacional, gazetë letrare për të gjithë autorët që dëshirojnë të prezantohen. “Zëri i Amerikës” soli hollësi. Ai u lind dhe u rrit në Vlorë në një familje hebrenje; jetoi atje deri kur të gjitha ato familje shkuan në Izrael, në tokën e tyre, me ndërhyrjen e dy senatorëve amerikanë.
“Në fund të vitit 90 të filluan kontaktet me agjencitë hebraike dhe u mor vesh menjëherë se ne duhet të largoheshim nga Shqipëria. Kjo u realizua me një operacion sekret, kur dy nga senatorët amerikanë erdhën në Shqipëri dhe takuan presidentin Ramiz Alia, zëvendësi dhe nxënësi i denjë i Enver Hoxhës. Ai u dha atyre një dosje me të dhëna për hebrenjtë e Shqipërisë, të cilën e paguan rëndë natyrisht, paguan shumë dollarë, dhe u bë një marrëveshje sekrete midis tyre që hebrenjtë përmes një operacioni të vinin në Izrael për një periudhë gjashtë mujore, jo të gjithë në një grup”.
Dhe ky ishte fundi i sagës së mundimshme të një komuniteti stoik, që për ironi të fatit, mbeti i izoluar në Shqipërinë komuniste, por mbijetoi. Jakovi kujton mbrëmjet rreth tryezës familjare, kur para çdo darke gjyshja thoshte: “Herën tjetër në Jerusalem”.
Pas vendosjes në Izrael, ai i është kushtuar edhe pasionit shumë të hershëm për letërsinë. Tashmë është botuar në shqip libri i tij i parë në prozë dhe poezi me titull “Treni i Vonuar”. Shqipëria dhe Vlora në veçanti, dashura për atë vend dhe njerëzit e tij zënë një vend të spikatur në shkrimet e Jakov Solomonit.
“Një pjesë e jetës time është e lidhur ne Shqipërinë. Ata njerëz na shpëtuan jetën dhe ne duhet të dimë të falënderojmë”.
Jakovi thotë se në Shqipëri erdhën edhe 3200 hebrenj nga Evropa, veç rreth 200 prej tyre që sipas një statistike të viteve 60’ jetonin atje. Dhe të gjithë ata thotë ai, pa asnjë përjashtim u shpëtuan nga vendasit gjatë pushtimit gjerman dhe të gjithë u larguan nëpër vendet e tyre pas nëntorit 1944.
Ai ka ruajtur lidhjet me Shqipërinë, pavarësisht politikave të ndryshme dhe pengesave që i kanë dalë kohë pas kohe, thotë redaktorja dhe kritikja Mimoza Erebara. Dashuria e tij për Shqipërinë dhe dëshira për të dhënë mesazhe paqeje, thotë ajo, e tërhoqi në veprën letrare të Solomonit.
“Nëse lexon Solomonin barazimi gjithmonë është paqja, paqja dhe vetëm paqja. Është një autor që flet fuqishëm për këtë temë, për të cilën shoqëria shqiptare ka shumë nevojë. Paqe në politikë, paqe në ekonomi, paqe në familje, paqe në dashuri, një paqe universale”.
Jakovi thotë se hyri vonë në letërsi e shpjegon arsyet e kësaj vonese edhe në parathënien e librit.
“’Treni i vonuar’” është pikërisht Jakovi që u fut shumë vonë, shumë shumë vonë. Jam i vonuar në këtë drejtim dhe këtë e kam shkruar edhe në parathënien e librit dhe aty i shpjegoj arsyet. Megjithatë them që ky tren i vonuar, sadoqë vjen me shumë vonesë do të gjejë në stacion edhe pasagjerët e tij”.
“Treni i Vonuar” është libri i parë i Jakov Solomonit dhe doli pikërisht në Shqipëri në fund të vitit të kaluar. Mosha, thotë kritikja Erebara, nuk ka lidhje me shkrimin, ajo nuk do të thotë asgjë.
“Historia e letërsisë botërore njeh raste kur kanë filluar të shkruajnë pesë vjeç, tetë vjeç dhe pastaj janë zhdukur pa lënë gjurmë, ashtu siç njeh raste kur kanë filluar të shkruajnë 70 – 80 vjeç dhe kanë marrë Nobel. Pra nuk ka kufi, është një dëshirë e brendshme, e fjetur, që ndoshta ngarkuesit e jashtëm e sjellin në vëmendje dhe autori bëhet i vëmendshëm dhe shpërthen, një talent që e ka ndrydhur me vite ose humbet kur nuk e ka. Në rastin e Jakovit, mesa duket kemi pasur një poet në mesin tonë, por nuk e kemi zbuluar, por ai vetë e zbuloi veten dhe tani ne po e shtymë ta zbulojë akoma më shumë”.
Jakov Solomoni ka përgatitur për botim një libër të dytë me tregime që do të botohet së shpejti në Shqipëri, tregime me temë sociale ku sërish mesazhi i tij është paqja.
“Madje ka disa tregime që janë të lidhura edhe me Shqipërinë. Lidhjet që kemi pasur neve me vendasit, ato marrëdhënie që gjyshi im krijoi me fshatin shqiptar dhe sa dashamirës ishin ata ndaj tij, sepse edhe ai i ka ndihmuar, ka bërë shumë për ta. Kështu shpjegohet edhe miqësia që kishim ne me popullsinë atje, me të cilën kemi kaluar jashtëzakonisht mirë”.
Jakov Solomon jeton në Be’er Sheva të Izraelit, ku është i angazhuar edhe në jetën politike dhe shoqërore të vendit.