Në fatin dhe fatalitetin e tyre, protagonistët e romanit “Ëndrra për dashurinë dhe vdekjen” që lidhin epoka, ngjarje e vende të ndryshme të botës bartin shenjat e kohës së tyre, qoftë si ngjyrime dhembjeje, shpërthime pakënaqësie, proteste e rebelimi, qoftë si ironi e fatit etj. Si të tillë, ata të provokojnë dhe të nxisin t’i ndjekësh dhe t’i njohësh fatet e tyre, qoftë për dhembshurinë, qoftë për respektin që zgjojnë te lexuesi i këtij autori të shquar
Libri “Ëndrra për dashurinë dhe vdekjen”, i shkrimtarit serb me prejardhje hebreje, Filip David, është i përbërë nga diptiku i romaneve: “Roman i shkurtër për dashurinë” dhe “Roman i shkurtër për vdekjen”. Kjo vepër letrare e shkrimtarit Filip David në gjuhën shqipe është përkthyer nga Smajl Smaka. S’do mend se edhe mjeshtëria e përkthimit mundëson që romani i Davidit të lexohet me ëndje.
Roman i strukturës moderne dhe i karakterit postmodern (së paku për citatësinë), “Ëndrra për dashurinë dhe vdekjen” për shkathtësinë imagjinatave, erudicionin, mjeshtërinë e rrëfimit e stilin brilant, t’i kujton mjeshtrit e mëdhenj të prozës: Horhe Luis Borhes, Gabriel Garsia Markes e Danillo Kish.
Është ky një rrëfim i pleksur me dijet e librit të shenjtë, Torës, të traditës e të kulturës së kohës së re, që rrjedhimisht ndërlidh hapësira të gjera të shtrirjes së hebrenjve në botën sllave e më gjerë. Në fakt bëhet fjalë për përndjekjen dhe pësimet e hebrenjve nga periudha naziste…
Romani është i pasur dhe i amalgamuar me dijet: mitologjike, mistike, biblike, filozofike, parapsikologjike, psikologjike, për t’u shquar me kulturën e lartë letrare të mbarështrimit të ngjarjeve e i mbarsur me një gjuhë poetike të përsosur.
Në fatin dhe fatalitetin e tyre, protagonistët që lidhin epoka, ngjarje e vende të ndryshme të botës bartin shenjat e kohës së tyre, qoftë si ngjyrime dhembjeje, shpërthime pakënaqësie, proteste e rebelimi, qoftë si ironi e fatit etj. Si të tillë, ata të provokojnë dhe të nxisin t’i ndjekësh dhe t’i njohësh fatet e tyre, qoftë për dhembshurinë, qoftë për respektin që zgjojnë te lexuesi i këtij autori të shquar.
Librin, ose më mirë, librat i shquan energjia e rrëfimit dhe potenca e çdo fjalie, si për sensibilitetin po ashtu edhe për ngarkesat kuptimore që bartin ato.
Subjekti i pjesës së parë të librit, “Romani i shkurtër për dashurinë”, siç thuhet në kopertinën e librit, me pak fjalë është ky: I riu, i dituri Jakovi, duke kërkuar gruan e cila e kishte mahnitur kalon nëpër botën e të gjallëve e të të vdekurve, të njerëzve dhe të demonëve pothuaj tërë Evropën Lindore, madje deri në Zemun që të bashkohej me të fejuarën në një rit të fshehtë të kurorëzimit pasmortor. Ndërkaq, pjesa e dytë, “Romani i shkurtër për vdekjen” e përcjell fatin e protagonistit Erik Vajs, i cili që nga lindja është shënjuar si i ndryshëm, i tjetërfartë nga bota në të cilën jeton dhe rritja e tij në një ent të specializuar të Banatit, kur banorët e vegjël të të cilit në mesin e Luftës së Dytë Botërore mbesin pa ndihmën mjekësore, bashkohen në një bandë të llojit të vet. Autori më shumë se të japë përgjigje, shtron pyetje të tipit: “Vallë a është çmenduria brenda apo jashtë tyre?!”
Në të vërtetë në librin, “Ëndrra për dashurinë dhe për vdekjen”, si u cek në krye të herës, janë dy romane të cilët përbëjnë një tërësi kushtuar vuajtjes dhe urrejtjes njerëzore – vorbullave të errëta të historisë kundër të cilave dashuria është ngushëllimi i vetëm.
Shkrimtari serb i nacionalitetit hebre Filip David (Kragujevc, 1940) është autor i romanit “Pelegrinët e qiellit dhe të tokës” (1995), i librave me tregime “Bunari në pyllin e errët” (1964) , “Shënime për realen dhe jorealen” (1969) dhe “Princi i zjarrit” (1988, përkthyer e botuar edhe në gjuhën shqipe), si dhe i përmbledhjeve të sprovave “Fragmente nga kohë të errëta” (1994) , “A jemi përbindsha” (1997) dhe “Botërat në kaos” (2004). Së bashku me Mirko Kovaçin ka botuar “Librin e letrave 1992-1995 ” (1998). Ka shkruar po ashtu disa drama televizive dhe skenarë televizivë.
Librin “Ëndrra për dashurinë dhe vdekjen” e botoi SHB “Rozafa, Prishtinë, 2013 dhe ka 190 faqe./kultplus/