Nga Aurenc Bebja*, Francë – 8 Nëntor 2019
“L’Echo de Paris” ka botuar, të mërkurën e 30 prillit 1913, në faqen n°3, intervistën ekskluzive të Ismail Qemalit me gazetarin e saj, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :
Shqipëria nuk e do mbikqyrjen turke
(Nga korrespondenti ynë i veçantë)
Londër, 29 prill.
Sot kam pasur një bisedë interesante me Ismail Qemal Beun, kreun e qeverisë së përkohshme që u formua në Vlorë më 15 nëntor. Ky njeri i vjetër por energjik nuk është i huaj për lexuesit e L’Echo de Paris. Një vit më parë, ai parashikoi fatkeqësitë e rezervuara për vendin e tij nga verbëria e turqve të rinj.
— Ajo që u bë, u bë; tani nuk mund të ndryshojmë më asgjë. Ne gjithmonë do të ndjekim me dashuri jetën e Perandorisë Osmane; Na vjen keq që nuk kemi qenë në gjendje të punojmë më mirë për prosperitetin e saj, por lidhja që na bashkon me të është shkëputur. Ne jemi shqiptarë, asgjë më shumë.
— A do të thotë kjo, Shkëlqesi, se Shqipëria nuk dëshiron feudalizmin apo sovranitetin e Perandorisë Osmane, të cilët Fuqitë synojnë t’i mbajnë ?
— Sigurisht, unë kam ardhur këtu për të kërkuar pavarësinë e plotë të vendit tim dhe për të kundërshtuar masën për të cilën flisni. Ne nuk duam të jemi viktima të paaftësive të urdhrave të ndryshëm me të cilët Evropa do të godasë gjithmonë Perandorinë Turke.
— A do të pranojnë Fuqitë këtë pikëpamje ?
— Po, besoj, me përjashtim të Rusisë.
— Pse ky përjashtim ? Ismail Qemal Beu nuk përgjigjet. Është e qartë se Rusia, e shqetësuar për ti dhënë aksionit austriak të gjitha kundërvajtjet e mundshme, do të donte të përjetësonte kështu ndikimin turk në Shqipëri.
— Disa më kanë thënë, thotë Ismail Qemal Beu : “Ju nuk mund të mendoni për pavarësinë e plotë, se Minerva ka dalë e armatosur me këmbë nga truri i Jupiterit.”
Për këtë, unë i përgjigjem: “Dhe pse jo ? Jupiteri ishte shqiptar!”
Çështja e dytë e ndjekur nga Ismail Qemal Beu është të arrijë marrëveshjen e shpejtë të Fuqive mbi personalitetin e udhëheqësit të ardhshëm të Shqipërisë : “Dëshira jonë e parë, tha ai, ishte të rifillonim diskutimet një ditë pasi Evropa hartoi statusin dhe regjimin tonë. Lëvizjet e Esat Pashës më mësojnë se ne duhet të veprojmë shpejt për të mbrojtur vendin nga duart ambicioze.”
— A e keni bërë zgjedhjen tuaj ?
— Jo! Pika kryesore për ne është të zgjedhim një princ që pëlqehet nga të gjitha kombet. Në fakt, ne duam komoditetin e të gjithë Evropës.
— A nuk keni frikë se me pavarësinë e vendit tuaj mund të ketë një ndërhyrje austriake ?
— Kur një njeri goditet nga një horr, ai thërret për ndihmë; Ai nuk e pyet veten nëse njeriu që e shpëtoi do t’i marrë frymën.
Ndër temat e tjera që Ismail Qemal Beu synon të diskutojë është transferimi i një pjese të “borxhit osman” Shqipërisë. Ai do të donte që kjo pjesë të llogaritej në bazë të arkëtimeve që administrata e borxhit publik mbledh në vend : një milion franga në vit.
— Por, e pyeta, a është Shqipëria në gjendje të përmbushë nevojat e saj si shtet modern nëse ajo bëhet e tillë ?
— Mjaftueshëm. Ne shpresojmë që të mbledhim rreth 40 milionë franga në vit. Ne nuk kemi nevojë për më shumë.
A. G. /