Me Aleksandar Vuçiç-in të konfirmuar si kryeministër i Serbisë, në vazhdën e një rezultati konfirmues të zgjedhjeve parlamentare të muajit të kaluar, lindin pyetjet në lidhje me atë se çka duhet të bëjë qeveria e re serbe në lidhje me Kosovën. Në parimin e bazuar për të bërë gjëra të mëdha, por potencialisht jopopullore, duhet vepruar sa më shpejt të jetë e mundur në mandatin e ri, këtu qëndron këshilla ime, si përgjigje ndaj pyetjeve të kolegëve, ka thënë diplomati amerikan, Daniel Serwer në një intervistë të tij të dhënë së fundi, e të publikuar edhe në blogun, peacefare.net. Lidhur me njohjen e pavarësisë së Kosovës nga Serbia, Serwer ka thënë se Serbia defakto e ka njohur Kosovën me marrëveshjet brenda dialogut mes Prishtinës dhe Beogradit.
Pyetje: A mund të më jepni arsyet pse qeveria e re serbe duhet të njoh pavarësinë e Kosovës?
Serwer: Beogradi e ka përsëritur shumë herë se nuk do të njohë “shpalljen e njëanshme” të pavarësisë së Kosovës. Por askush nuk e “njeh” pavarësinë e shpallur nga ata që e dëshirojnë atë, në këtë rast jo në mënyrë të njëanshme, por më tepër në koordinim të ngushtë me Evropën dhe Shtetet e Bashkuara. Britania kurrë nuk “e pranoi” pavarësinë e Amerikës, e cila ishte një akt politik i rëndësishëm dhe dramatik, se sa një veprim ligjor.
Beogradi e ka pranuar tashmë, me marrëveshjen që është arritur me Prishtinën gjatë vitit të kaluar, legjitimitetin e rendit kushtetues dhe ligjor të Kosovës në tërë territorin e saj. Kjo mund të jetë një hap larg njohjes së integritetit territorial të Kosovës dhe autoriteteve legjitime.
Kosova tani ka filluar të ndërtojë forcat e saj të armatosura. Ato do të jenë të dizajnuara për të parë Serbinë si kërcënimin kryesor i mundshëm, pasi që Beogradi nuk e pranon Kosovën si sovrane dhe vazhdon, pavarësisht marrëveshjes Beograd/Prishtinë, të pretendoj sovranitet mbi gjithë territorin e Kosovës. Në qoftë se do të ketë njohje nga Beogradi, Prishtina do të jetë në gjendje për të reduktuar angazhimet e saj ushtarake në të ardhmen dhe të riorientojë ato drejt pjesëmarrjes në forcat paqeruajtëse ndërkombëtare. Kjo do të mundësojë Serbisë që të bëjë të njëjtën gjë. Kosova do të bëhet përfundimisht një anëtare e NATO-s. Njohja do t’i mundësonte Serbisë që të bëhet anëtare gjithashtu, nëse vendos për të lëvizur në atë drejtim.
Nëse Serbia nuk dëshiron që të njohë Kosovën në të ardhmen e afërt, mënyra më e lehtë tani për tani, është për të lejuar atë të anëtarësohet në Kombet e Bashkuara. Kjo nuk do të jetë plotësisht e kënaqshme, pasi jo domosdoshmërish do të çojë në marrëdhëniet diplomatike, por kjo me siguri do të ishte një hap në drejtimin e duhur. Kosovarët shpesh janë vënë përball precedentit të “dy Gjermanive”. Unë vërtetë nuk mendoj se është krahasim i qëlluar, pasi nga ana e Prishtinës nuk ka asnjë qëllim të ribashkimit, por nga pikëpamja e Beogradit, precedenti i “dy Gjermanive”, duhet të shihet si një opsion tërheqës.
Sa do të ketë ndikim njohja për rajonin që të hyjë në BE?
Serwer: Përfitim i madh për Beogradin pas njohjes, pasuar nga vendosja e marrëdhënieve diplomatike me Kosovën dhe demarkacionin e kufirit, do të mbyll një nga çështjet e pakta të mbetura të luftës dhe të paqes në Ballkan dhe në këtë mënyrë do të largoj një pengesë të madhe për anëtarësimin e Serbisë në BE. Unë nuk di dy vendet fqinje pa njohje të ndërsjellë, marrëdhënie diplomatike dhe kufi të demarkuar, të cilat kanë marrëdhënie të mira fqinjësore, që janë të nevojshme për anëtarësimin në BE.
Të 23 anëtarët e BE-së që e kanë njohur Kosovën nuk do ta pranojnë Serbinë si anëtare pa njohjen e Kosovës dhe vendosjen e marrëdhënieve diplomatike. Vetëm një anëtar i BE-së duke pasur atë qëndrim, mund të imponoj qëndrimin politik në pjesën tjetër. Unë kam folur me diplomatët nga disa prej atyre vendeve dhe më siguruan se ajo është politika e tyre. Për më tepër, edhe në qoftë se qeveritë tundohen, parlamentet e tyre nuk do të ratifikojnë anëtarësimin e Serbisë në BE, pa njohjen e Kosovës.
Si do të ndihmojë ajo zhvillimin ekonomik në rajon?
Serwer: Kosova, madje edhe në kushtet aktuale të pafavorshme ekonomike në Evropë, është ende një ekonomi relativisht dinamike, pjesërisht për shkak të popullsisë së saj të re dhe ende në rritje. Serbia është duke u plakur me shpejtësi dhe në rënie në numër.
Ajo do të përfitojë në mënyrë të jashtëzakonshme nga rritja e tregtisë me dhe përmes Kosovës, e cila në vitet e fundit është mbështetur shumë më shumë në Maqedoni dhe Shqipëri, në dëm të Serbisë. Përfundimi i rrugës Durrës/ Prishtinë e deri në Nish, do të sjellë përfitime të mëdha në Kosovë dhe Serbi, por kjo nuk ka gjasa të ndodhë pa njohjen reciproke dhe marrëdhëniet diplomatike.
Serbia është në qendër jo vetëm për gjeografinë e Ballkanit , por edhe për fatin e saj. Por kjo nuk mund të qëndrojë në rrugën e përparimit të Kosovës pa dëmtuar perspektivën e saj për në BE. Duke e lënë këtë çështje të pazgjidhur edhe për katër vjet, do të thotë rritje më pak, më pak vende pune , investime më të ulëta dhe pensione të reduktuara për Serbinë dhe qytetarët e saj. Njohja dhe vendosja e marrëdhënieve diplomatike janë pilula të hidhura për politikanët serbë, por i shoqëruar nga mbrojtja e serbëve dhe vendeve serbe në Kosovë, është e nevojshme për të kuruar atë që e mundon rajonin. Sa më shpejt, aq më mirë. /Zëri/