Presidenti turk, Recep Tayyip Erdogan, ka nisur të përpilojë strategjinë e tij për shtetin pas fitores në referendum. Ai ka shpallur “fitore të pastër” në referendumin e 16 prillit, që do t’i jap atij fuqi të reja dhe gjithashtu do të përballet me legjimitetin e votës nga opozita.

Komisioni Qendoror i Zgjedhjeve në Turqi, mbrëmjen e 16 prillit ka deklaruar se vota “po” ka fituar 51.3 për qind, në referendumin kundërthënës, që përfshinte 18 amendamente kushtetuese, përmes së cilave, Erdogan do të mund të qëndrojë në pushtet deri më 2029.

Komisioni zgjedhor ka thënë se me 99 për qind të votave të numëruara, 24.9 milionë votues kanë votuar pro ndryshime kushtetuese, ndërkaq 23.6 milionë kanë qenë kundër. Rezultatet përfundimtare, do të publikohen brenda 11-12 ditësh.

“Dëshiroj që t’i falënderojë të gjithë qytetarët, pavarësisht se si kanë votuar por të cilët votuan për të mbrojtur dëshirën e shtetit të tyre”, tha Erdogan më 16 prill. “I gjithë shteti ka triumfuar”, shtoi tutje ai.

Presidenti turk tha se “detyra e parë” e tij pas votimeve, do të jetë rikthimi i dënimit me vdekje, gjë e cila do të bllokonte në mënyrë automatike, rrugën e Truqisë për t’iu bashkuar BE-së. Turqia hoqi dënimin me vdekje më 2014, si pjesë e përpjekjeve për tu anëtarësuar në bllok.

Shtetet perëndimore kanë shprehur shqetësimin e tyre për referendumin, duke thënë se ndryshimet kushtetuese do të vendosin shumë pushtet në duart e presidentit.

Mbështetësit e Erdoganit kanë thënë se ndryshimet janë të nevojshme që të ndërtohet stabiliteti në vend, i cili po përballet me trazira nga gripet kurde në lindje të vendit dhe me fluksin e refugjatëve të cilët po ikin nga lufta civile në Sirinë fqinje.

Partia kryesore opozitare turke, Partia Popullore Republikane (CHP), po kërkon rinumërimin e mbi 60 për qind të votave, duke thënë se do të sfidojë 36 për qind të votave të numëruara.

Kjo parti ka akuzuar zyrtarët zgjedhorë për ndryshimin që u bë në minutat e fundit, lidhur me rregullat se cilat vota do të numërohen në referendum, duke shtuar se një gjë e tillë hapi rrugën për mashtrime zgjedhore.

Sipas vendimit të zyrtarëve zgjedhorë, fletvotimet të cilat nuk kishin vula, janë numëruar dhe janë cilësuar të vlefshme. Fletvotimet e tilla, do të shpallish të pavlefshme, vetëm nëse ato nuk kishin ardhur për numërin nga qendrat e votimit.

Lideri i Partisë Popullore Republikane, Kemal Kilicdaroglu ka thënë se partia e tij nuk do të pranojnë votën “po”, dhe se “ky referendum ka sjell në dritë të vërtetën- të paktën 50 për qind e njerëzve kanë votuar me ‘jo’”, ka thënë ai.

Ndërkaq, partia pro-kurde, Partia Popullore Demokratike (HDP) ka thënë se do të sfidojë dy të tretat e votave. Kjo parti pretendon se ka pasur mashtrim në votime “në tre të katërtat” e votave në favor të zgjerimit të kompetencave presidenciale.

Komisioni Evropian ka thënë se ka marrë shënime të rezultateve dhe është duke pritur për raportin e misionit të OSBE-së, për “pretendimet për parregullsi”.

Komisioni Evropian ka thënë se do të vlerësojë zbatimin e ndryshimeve kushtetuese “në dritën e obligimeve të Turqisë si shtet kandidat për t’ju bashkuar BE-së dhe Këshillit të Evropës”.

“Ne gjithashtu i bëjmë thirrje autoriteteve turke që të kërkojnë një konsensus kombëtar për zbatimin e tyre”, ka thënë Komisioni Evropian.

Amendamentet kushtetuese do të zhbëjnë zyrën e kryeministrit, duke i dhënë presidentit autoritet për shumë çështje, përfshirë buxhetin dhe shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme, pa miratimin e parlamentit.

Nils Muiznieks, komisioneri evropian për të drejtat e njeriut, ka thënë në një raport të publikuar më 12 prill, se shpreh “shqetësim të thellë” për rishikimet kushtetuese, të cilat do të zvoglojnë autonominë, edhe ashtu të dobësuar të gjyqësorit në Turqi.

Erdogan ka qenë i përfshirë në luftë të ashpër të fjalëve me liderët evropian gjatë fushatës për referendum dhe ka thënë se Turqia do të rivlerësojë dëshirën e saj për t’iu bashkuar BE-së.

Përpjekjet e Erdoganit dhe aleatëve të tij, për të bërë fushatë në vendet evropiane ku jetojnë turqit, janë përballur me ndalim dhe anulim të tubimeve në Gjermani, Holandë, Danimarkë dhe Zvicër- duke rritur tensionet diplomatike mes Ankarasë dhe vendeve të BE-së. (REL)

Viti 2016 ka qenë një vit dramatik për bletërritësit. Sipas të dhënave në shkallë kombëtare, këtë vit janë shuar 40 për qind e koshereve. Shoqata e Bletërritësve të Shqipërisë pohon se nga 360 mijë koshere që numëroheshin gjithsej në të gjithë vendin për vitin 2016, më shumë se 144 mijë koshere nuk e kanë kaluar dimrin. Humbjet llogariten 58 milionë euro. Bletarët e kontaktuar nga “Monitor” bënë si shkaktar kryesor të humbjeve kultivimin masiv të hashashit në vend

Refik Kutrelli, nga komuna Orenje e Librazhdit, humbi këtë vit të 27 kosheret e bletëve. Bleta e fundit iku javën e kaluar dhe tani kanë mbetur kosheret me mjaltë.

Familja Kutreli, përveç bagëtive, e kishte burim kryesor të ardhurash mjaltin. Prej vitesh, Refiku është marrë me mbarështimin e bletëve, por ajo që i ka ndodhur në vitin 2016 e ka befasuar. Është i shqetësuar nga fakti se ende nuk po kupton shkaqet se pse bletët i kanë ikur nga kosheret e nuk janë kthyer më. “Nuk kam bërë analiza se pse bletët vdiqën, pasi ato kanë ikur për kullotë dhe nuk janë kthyer më. Të gjitha mjekimet i kam bërë. Ilaçet më vinin nga Greqia”, – thotë bletërritësi. Fenomeni, sipas tij, është i përhapur në të gjithë Librazhdin këtë vit dhe vetëm në komunën Orenje, rreth 2000 bletë nuk e kanë kaluar dimrin. Humbjet për familjet fermere që sigurojnë jetesën në këtë mënyrë janë të mëdha. Bletërritësit e zonës në shumë raste bëjnë me faj kultivimin e drogës në kodrat përreth, e cila i ka harlisur bletët, të cilat nuk kanë gjetur më rrugën për t’u kthyer në koshere.

Viti 2016 ka qenë një vit dramatik për bletërritësit. Sipas të dhënave në shkallë kombëtare, këtë vit janë shuar 40 për qind e koshereve. Shoqata e Bletërritësve të Shqipërisë njofton se nga 360 mijë koshere që numëroheshin gjithsej në të gjithë vendin për 2016, më shumë se 142 mijë nuk e kanë kaluar dimrin. Kryetarja e Shoqatës së Bletërritësve të Shqipërisë, Lejla Shehu, ndërthur shumë faktorë që kanë çuar në këtë humbje. Dimri i acartë, mungesa e standardeve në mjekim dhe përhapja masive e rriqrës kanë qenë faktorët kryesorë që kanë çuar në humbje. Ajo nuk e përjashton faktin se kultivimi i drogës ka ndikuar negativisht, por shpjegon se nuk ka fakte shkencore ose të dhëna laboratorike për këtë fakt. Por Shehu thotë se era e bimës mund të ketë ndikuar në trullosjen e tyre, duke bërë që bletët të humbin rrugën për në koshere. Nga ana tjetër, bletarët të cilët kanë humbur bletën në kullotë, nuk gjejnë arsye tjetër, veç efekteve çoroditëse të hashashit.

Fenomeni i humbjes së bletëve ka përfshirë të gjithë vendin pa përjashtim. Shyqyri Poçi, nga Komuna e Malit të Zi në Kukës, inxhinier pyjesh dhe që merret me bletarinë në një zonë ku dominon gështenja, tha se ky vit që dramatik për komunën. Ai tha se rreth 80 për qind bletëve nuk e kanë kaluar dimrin. E gjithë komuna llogaritet të ketë humbur rreth 1500 bletë. /Monitor/

Pas afër një shekulli Republikë Parlamentare, populli turk ka vendosur ta ndryshojë sistemin e vetë qeverisës.

Të dielën nga afër 50 milionë turq sa shfrytëzuan të drejtën e tyre për të votuar, sipas agjencisë turke shumë të besueshme të lajmeve Haberler, 51.4 për qind votuan, pro ndryshimeve kushtetuese që do t’i japin fuqi ekzekutive postit të presidentit, kundrejt 48.6 që votuan kundër.

Referendumi i iniciuar nga Presidenti aktual, Recep Tayyip Erdogan, ndau popullin turk, pothuajse në dysh – ata duhet të zgjidhnin të votonin “Evet” – që në turqisht i bie “Po”, apo “Hayir” – që në turqisht i bie “Jo”.

Dhe tani animi i vogël nga poja do ketë konsekuenca të mëdha, njofton Klan Kosova.

Derisa në të kaluarën Presidenti kishte fuqi simbolike dhe kryeministri e qeveria kishin rolin ekzekutiv, nga zgjedhjet e ardhshme ekzekutivi kalon tek presidenti.

Derisa në të kaluarën Presidenti nuk duhet të ishte i lidhur – zyrtarisht – me ndonjë parti politike dhe nuk guxonte të ishte lider i ndonjë partie, tash e tutje do ta ketë këtë të drejt.

Derisa në të kaluarën katër nga 22 anëtarët e Gjykatës Supreme emëroheshin nga presidenti dhe të tjerët zgjedheshin nga gjyqtarët dhe prokurorët, tash e tutje pesë nga 13 anëtarët e Gjykatës Supreme do të emërohen nga presidenti, pjesa tjetër nga parlamenti.

Derisa në të kaluarën kabineti qeveritar kishte të drejtën e publikimit të dekreteve, tash e tutje këtë të drejtë do ta ketë presidenti.

Këto janë disa, por jo të gjitha ndryshimet që do të bëhen pas këtij referendumi dhe fuqia e Presidentit të Turqisë do të jetë e barazvlefshme, ose përafërsisht e njëjtë me atë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Referendumi në Turqi është përcjellur me shumë vëmendje në gjithë botën, jo vetëm për faktin e ndryshimeve që sjell, por më shumë për atë se kush e ka dëshiruar atë.

Erdogan, në botën e ashtuquajtur demokratike shihet si një njeri konservator dhe që potencialisht mund ta dërgojë vendin në autoritarizëm.

Ai pas rreth një dekade si kryeministër i vendit, dhe tash një mandati si president, i cili i skadon në 2019, me ndryshimet kushtetuese, mund të qëndrojë në pushtet deri me 2029.

Vet Erdogan fitoren e mbrëmshme në referendum e ka quajtur historike dhe zgjidhje e problemeve 200 vjeçare të shtetit.

“Kjo është një shenjë shumë e rëndësishme që tregon se populli jonë po e mbron të ardhmen e vet”, tha Erdogan, pos tjerash, në fjalimin e fitores të mbajtur në Pallatin “Huber”, në Stamboll.

“Jemi duke bërë reformat më të rëndësishme në histori të vendit tonë”, shtoi Erdogan dhe falënderoi edhe miliona turq që banojnë jashtë Turqisë për daljen e tyre në Referendum.

Një numër i turqve që votojë jashtë Turqisë ishin edhe ata të Kosovës e Shqipërisë.

Nga gjithsejtë 707 vota të vlefshme 404, apo 57.14 për qind të votave kanë qenë pro ndryshimeve që e shndërrojnë Turqinë nga një vend Parlamentar në Presidencial.

Ndërsa 303, apo 42.86 për qind kanë votuar kundër.

Ndryshe nga Kosova, turqit e Shqipërisë kanë votuar “Jo”, me 58.2 për qind, apo 213 vota, ndërsa pro ndryshimeve votuan 153 veta, apo 41.8, njofton Klan Kosova.

Erdogan në fjalim pohoi se vendet e tjera do të ishte mirë ta respektonin vendimin e popullit turk.

“Ne presim veçanërisht që vendet që i shohim si aleate të forcojnë lidhjet me ne dhe të jemi në një front në luftën kundër terrorizimit”.

Erdogan ka pranuar edhe urimet e para nga disa shtete – por kryesisht shtete aziatike – disa afrikane e europiane.

Katari, Arabia Saudite, Palestina, Azerbajxhani, Hungaria, Kenia, Pakistani e Iraku, kanë uruar Erdoganin për votimin pro ndryshimeve.

Por, derisa rezultatet finale ende nuk janë dhënë, jo pak pakënaqësi kanë shfaqur partitë opozitare në Turqi.

Ajo më e madhja, Partia Republikane Popullore (CHP), ka njoftuar se do të kërkojnë rinumërim të së paku 60 për qind të votave, njofton Klan Kosova.

Sipas udhëheqësve të kësaj partie në referendum janë numëruar fletëvotime të pavulosura.

“Bordi i Lartë Elektoral ka lejuar mashtrime në këtë referendum”, ka thënë zëvendëskryetari i CHP-së, Bulent Tezcan, në një deklaratë të tij për media në Ankara.

Ndërsa, shefi i Bordit Zgjedhor, Sadi Guven, e ka pranuar se ka pasur fletëvotime të pafutura në zarfa, por ka thënë se ato është vendosur të vlerësohen valide, pasi problemi ishte thjesht teknik, e jo si pasojë e ndonjë keqpërdorimi.

Ai në një prononcim për media në Ankara, tha se vendimi për t’u numëruar edhe ato vota, u morë para se të fillonte futja e votave në sistem dhe se ishte një vendim unanim.

Guven shtoi se fletëvotime të tilla edhe në të kaluarën janë cilësuar të vlefshme.

Fitorja e Erdogan në këtë referendum ka gëzuar edhe disa faktor politik në Kosovë – mes tyre edhe deputet e ministra.

Derisa, ministri i Administratës Publike në Qeverinë e Kosovës, Mahir Yagçilar, ka thënë se ngritja e kompetencave të presidentit turk, Reccep Tayyip Erdogan, përmes ndryshimeve kushtetuese do ta forcojë Republikën e Turqisë, deputeti kosovar nga partia Fjala, Gëzim Kelemdni, i ka shkruar Erodganit në Facebook se “fitorja juaj na gëzoi të gjithëve”.

Presidentin turk e ka uruar edhe Partia e Drejtësisë në Kosovë.

Ndërsa nga Bashkimi Europian ishin të matur në deklarimet e tyre rreth referendumit.

Presidenti i Komisionit Europian, Jean-Claude Juncker, deklaroi se ata janë duke pritur fillimisht deklarimet e OSBE/ODIHR-it për mbarëvajtjen e zgjedhjeve.

Ndryshimet kushtetuese në Turqi dhe sidomos mënyra si do të implementohen ato do të diktojë shumë edhe rrugën e Turqisë drejt anëtarësimit në Bashkimin Europian – nëse veç do ta dojë edhe më tutje Turqia këtë anëtarësim, njofton Klan Kosova.