Nga Fatmir Pireci

Konferenca e Përgjithshme  e UNESCO-s, në  vitin 2005, të enjten e tretë të muajit nëntor  e shpalli   Ditë ndërkombëtare të filozofisë. Qëllimi  i shënimit botëror të kësaj Dite   është që publikut t’i ofrohet filozofia  në domethënien e saj të të kuptuarit të  fenomeneve shoqërore, të  meduarit në mënyrë  kritike e racionale.

Për lexuesin  zgjodhëm fragmente  nga  ligjerata  e mbajtur  enkas për këtë Ditë, të filozofit malazias, prof.dr.  Savo Llauseviq .

Filozofimi  dmth. të merresh me filozofi, të medosh dhe ta  hulumtosh  të vërtetën për jetën, të  kërkosh   përmes  njohurive hulumtuese, përmes përcaktimit  dhe lidhshmërisë së fenomeneve  të arrish  deri tek e verteta.  Ndryshe ndër popull  fenomeni i tillë  njifet edhe si  mençurim. Shënimi i ditës së lartëpërmendur  nga UNESCO-ja,  është identifikimi i filozofisë si dije promotore mbi të cilat  njohuri  bazohet  shoqëria demokratike si dhe mënyra e drejtimit dhe e përcaktimit të ngritjes së mirëqenies  së individit dhe të shoqërisë .

Asnjëherë më parë se sa sot, filozofia dhe mendimi  kritikë  nuk  i ka munguar  botës, dhe se,  më se i nevojshëm paraqitet identifikimi i  tendencave globale dhe krizave  botërore dhe të njeriut,  të shkaktuara nga dominimi i aplikimit  të  forcës-fuqi  në kuptimin me të zhveshur  të saj, e që për  pasojë ka  rrënimin   dhe depersonalizimin, mbisundimin e përditshmërisë, rënien përdhosëse  të egzistencës së jetës në të gjitha poret e saja. Pra fjala është  për rendin shoqëror pa liri,  ku  të gjitha vendet janë të njejta, ku ndryshim-dallimi  dhe e mvetësishmja  janë  zhdukur, thot filozofi  Llausevic.

Është paradoksale, medon prof. Llausevic; “…… të menduarit, si  e mirë dhe  dobi për  njeriun aq e afërt  dhe po  aq e largët, nga se  kërkon mund dhe  guxim të jashtëzakonshëm.

“Më i afërt na është  mendimi  ynë, sepse ai na përcjell  si mundësi  dhe si e vërtet.  Gjithnjë mundemi  ta  kërkojmë dhe ti  thirremi mendimit tone  ose të humbim në stuhitë e botës së pakuptimtë. Prandaj, si  edhe Dekarti (filozof franqez iluminist) me ironi  veneroi;  Zoti më s’miri shpërndau mendtë (mençurinë)-askush nuk ankohet  se ka pak, por e vërteta  është se mendtë  dhe mendimi   gjithnjë na mungojnë“.

Shih për këtë, thot prof. Llaushevic, njerëzit më s’shpeshti nuk duan të mendojnë nga se të menduarit kërkon  hapje, hapje dhe liri , por edhe rezistencë.  Per këtë, ai që zgjedhë  të studioj  filozofinë paraprakisht ka zgjedhur lirinë. Mohimi   i së drejtës në filozofi  nënkupton mohimin e së vërtetës si tërësi.  E vërteta sot është  thërmuar në shumë pjesë, thërmi këto të cilat vështirë  mund të tërësohen  në tërësi  kuptimplote, pa një thellësi  të të  menduarit nga pozicioni i të lirit pa kushtëzime, pa interese dhe  të mendimit  të patregtueshëm.

Kur studentët e vititi të I-rë të filozofisë  e kishin pyetur asistenitn  mr. Darko  B.  se “ ç’na duhet filozofia në shoqërinë postmoderne, në civilizimin bashkëkohor”, përgjigjja ishte: “Nga asgjëja të mbrrijmë tek diçkaja”.

“Filozofia  është njohuri  shliruese nga dëshprimi të cilën njeriu e ndjen në civilizimin bashkëkohor.  Ajo domosdo   përfaqëson shlirimin e njeriut nga tjetërsimi (alijenimi) si nga vetëvetja ashtu edhe nga të tjerët. Filozofia patjetër duhet të ofrojë moduse alternative të  shqyrtimeve (hulumtuese)  që njeriu mos të mbetet peng i  formave klishe të arsyetimeve dhe dëshprimeve.”

Për nder të  ditës Botërore të  filozofisë, prof. dr. S. Llausevic mbajti  ligjëratën me titull “Filozofia dhe Unioni  Europian”, duke  potencuar se bashkësia e lartëpërmendur duhet të egzistoj si kulturë dhe filozofi , dhe jo vetëm si hapësirë e shkëmbimit  ekonomik të mallrave, njerëzve  dhe dijes.

“nuk duhet të thjeshtësohet   kjo traditë kuturore e shpirtërore e as të shndrrohet  në çështje muzeale , por të bëhet  realitet i jetës. Pa  këtë kapital kulturo-filozofik, Europa  fundoset  në krizë, nga se, para se gjithash ajo është kategori kulturo-historike dhe jo projekt dogmatikë i ekonomisë  neoliberale.”

“Kjo botë gjithnjë ka qenë, është dhe do të jetë  zjarr i gjallë ,e cila ndizet me masë dhe me masë fiket”janë thëniet e filozofit antik  grek Heraklitit, i cili njihej me nofkën “I Errëti”

Si  përfundim; Filozofinë duhet këthyer  në lëndë mësimore në shkollat e mesme përmes disciplinave mësimore , siç janë; logjika, teoria e njohjes (gnosis dhe ontos) dhe etika. Kjo mundëson që filozofia në vehte   të  implementoj dimenzionin praktik të të meduarit dhe të  të vepruarit, në mënyrë që shoqëria mos të shfaqet  si trupa qe vetëm gumzhojnë, por të jetë shoqëri njerëzish tek të cilët plebishitohet  mençuria dhe  dija!

Nga Bilall Sherifi

“Prirja për tu entuziazmuar nga kombet e huaja dhe aspiratat e tyre kombëtare, edhe atëherë kur ato mund të realizohen vetëm në kurriz të atdheut tënd, është një formë e sëmundjes politike,  përhapja e së cilës,  fatkeqësisht, kufizohet në Gjermani”. / Otto von Bismarck, kancelar i parë i Gjermanisë.

Kjo thënie e Bismarkut, kryeministër i Prusisë së asaj kohe, e bërë në parlamentin e Prusisë më 26 shkurt 1863, mund të sqarojë disa aspekte të asaj pse aspirata jonë kombëtare nuk u realizua edhe pas një shekulli të shpalljes së pavarësisë.

Fillimisht serbët, grekët dhe malazezët ndërsa në përfundim të luftës së Dytë Botërore edhe maqedonasit aspiratat e tyre kombëtare i realizuan në kurriz të atdheut tonë.  Këto kombe fqinje jo vetëm që pushtuan territoret shqiptare, por duke zbatuar Politikën e Tokës së Djegur dhe të gjenocidit arritën të bëjnë spastrimin etnik të territoreve tona.

Pa dyshim që përpos arsyeve tjera edhe “sëmundja politike”, për të cilën fliste Bismarku, ka pasur ndikimin e saj në mosrealizimin e aspiratës sonë kombëtare. Tani fatkeqësia qëndron në faktin se edhe sot e kësaj dite kjo formë e “sëmundjes politike” vazhdon të jetë e përhapur te shumë politikanë të hapësirës shqiptare. Edhe pse detyrë e tyre është të mbrojnë interesat e shqiptarëve, këta vazhdojnë, siç thoshte Bismarku, “të entuziazmohen me sukseset e kombeve tjera edhe pse realizimi i tyre është duke u bërë në kurriz të atdheut të tyre”.

Kjo thënie e tij më së shumti është duke gjetur zbatim në Kosovë, sidomos viteve të fundit. Përpos periudhës që shkon nga lufta e UÇK-së deri te shpallja e pavarësisë së Kosovës, një numër i madh i politikanëve, për arsyet e prekjes nga kjo sëmundje, realizimin e interesave të Kosovës e kanë parë nga këndvështrimi i Serbisë.

Që nga fillimi i bisedimeve me Serbinë në vitin 2011, të cilat i imponoi Serbia, Kosova nuk ka mundur ta bëjë asnjë hap më tej pa miratimin e saj.

Nga “FUSNOTA”, e cila konteston pavarësinë e shtetit të Kosovës, e deri te “Zajednica”, përmes së cilës Kosova ndahet në dy njësi politike dhe territoriale, të gjitha “produktet” e bisedimeve me Serbinë e kanë dëmtuar rëndë substancën e Kosovës.

Njëra njësi është Kosova e shqiptarëve, boshnjakëve, romëve ashkalinjëve, egjiptianëve dhe përmes vendeve të rezervuara në parlamentin e Kosovës, gjithsesi edhe e serbëve dhe njësia tjetër është e dizajnuar ashtu që do të jetë vetëm e serbëve dhe e Serbisë. Pra përmes kësaj marrëveshje Serbia do të ushtrojë sovranitet së paku në territorin e komunave të cilat do ta përbëjnë “Zajednicën”.

Në anën tjetër, po këta qeveritarë kanë arritur marrëveshje për demarkacionin e kufirit me Malin e Zi përmes së cilës, Kosova humbë mijëra hektarë, askush nuk është në gjendje të thotë saktë sa, mirëpo bazuar në analizat e të gjithë ekspertëve tjerë, përpos atyre të qeverisë, Kosova, nga kjo marrëveshje humb mbi 8000 hektarë.

Marrëveshja me Serbinë për “Zajednicën”dhe demarkacioni me Malin e zi janë koncesione përmes së cilave nuk mund të arrihet paqja e përhershme. Përkundrazi, pashmangshëm do të krijojnë probleme për gjeneratat e tashme dhe të ardhme.

Në veçanti marrëveshjet me Serbinë janë koncesione mbi të cilat Serbia do të ndërtojë kërkesa të reja dhe kështu askush nuk ua din fundin kërkesave të saj.

Bismarku politikën e arritjes së paqes përmes koncesioneve e quan politikë të gabuar sepse siç thotë ai  “Askush nuk është mjaftueshëm i pasur, saqë armiqtë e tij t’i blej përmes koncesioneve”

Të gjendur përballë presionit të opozitës dhe të të gjithë atyre që nuk pajtohen me këto marrëveshje, këta qeveritarë në krye me Mustafën dhe Thaçin, në vend se të kërkojnë shërim nga kjo “sëmundje politike” ata kanë vendosur të përdorin dhunë shtetërore kundër të gjithë atyre që janë kundër këtyre marrëveshjeve të dëmshme për të tashmen dhe të ardhmen e vendit.

Në vend të reflektimit, këta kanë zgjedhur rrugën e konfrontimit duke e shndërruar gjithë aparatin e shtetit në një aparat represiv kundër opozitës. Duke burgosur deputet të opozitës, siç është rasti me deputeten Donika Kadaj-Bujupi dhe duke demoluar shtëpitë e deputetëve Albin Kurti, Albulena Haxhiu dhe Faton Topalli, si dhe duke arrestuar dhjetëra protestues, qeveritarët e Kosovës janë hedhur në sulm për të zmbrapsur kundërshtimin e këtyre marrëveshjeve.

Tani është koha e fundit që përpos opozitës, marrëveshjet t’i kundërshtojnë edhe deputetët e partive politike PDK-LDK. I inkurajoj edhe deputetët tjerë të koalicionit qeveritar që t’ju bashkohen kolegëve të tyre, deputetëve Nait Hasani, Shpëtim Bulliqi, Alma Lama dhe t’ju ndihmojnë drejtuesve të tyre të shërohen nga kjo formë e “sëmundjes politike”.

Unë njoh shumë funksionarë, anëtarë të kryesive dhe kryetarë të degëve të dy partive politike në pushtet, të cilët, në biseda private, ma kanë konfirmuar edhe mua se janë kundër këtyre marrëveshjeve të dëmshme për Kosovën. Mendoj se ka ardhur momenti që të gjithë ata që nuk pajtohen me këtë mënyrë të dëmtimit të interesave jetike kombëtare të distancohen publikisht.

Në të kundërtën rreziku është i pashmangshëm që thënia e cila i atribuohet Bismarikut se gjoja “Shqipëria është vetëm nocion gjeografik” e  parafrazuar në kontekstin aktual politik synon ta shndërrojë Kosovën në nocion gjeografik, madje me gjeografi të cunguar.