Është e vërtetë se popujt e Ballkanit i bënë qëndresë Perandorisë, por po aq e vërtetë është se ata u bënë pjesë e saj, pra pjesëtarë në trofetë, në bëmat dhe në krimet e saj”. Kështu shkruan Ismail Kadare në veprën “Arti si mëkat”, e dalë dje në qarkullim nga shtëpia botuese “Onufri”.
I nxitur nga vepra e piktorit me origjinë shqiptare, Omer Kaleshi, nga kokat e tij mistike, Kadare shtyhet drejt një teme tepër të prekshme: Ballkani dhe Europa. Pritjen e gjatë të ballkanasve në portat e Europës, për t’u bashkuar me familjen biologjike, ai e sheh të pandashme nga raporti që Ballkani dhe ballkanasit kanë me të shkuarën nën Perandorinë Osmane.

Kadare shkruan se ballkanasit e kanë “harruar” dhe kanë spastruar historinë e tyre prej faktit se kanë bashkëpunuar me Perandorinë, duke u bërë pjesë e sundimit, e administratës, e ofiqeve… ndër të tjera shkrimtari vë re edhe një tjetër fakt, që… “të mbërthyer… pas armiqësisë ndaj njëri-tjetrit, ballkanasit, këta shkretanë të pandreqshëm e armiq të vetvetes, nuk arritën të dëshmojnë asnjëherë epilogun e historisë së tyre të gjatë me Perandorinë Osmane”.

Bëhet fjalë pikërisht për ndikimin që ata patën mbi Perandorinë Osmane. “Turqia, bërthama e Perandorisë pushtuese, ajo që me shpatë dhe Kuran kishte bërë çnuk e çmos për t’i kthyer ballkanasit nga europianë në otomanë, e nga të krishterë në islamikë, në mbarim të kacafytjes përfundoi ajo vetë në një shtet laik e republikan”, shkruan Kadare. Por jo vetëm kaq, ëndrra e saj është pikërisht t’i bashkohet Europës.

Çka ka ndodhur midis Ballkanit dhe Perandorisë? Çka ka ndodhur midis të dyve dhe Europës? Përse në këtë vit të fundit të mijëvjeçarit, bashkë me ballkanasit që rrinë kokulur përpara zonjës-nënë të tyre të dikurshme, Europës, duke pritur që ajo t’i pranojë në shtëpinë e vet , ka zënë radhën e po pret të hyjë edhe Turqia, bërthama e Perandorisë së lemerishme Otomane, ajo që ishte betuar mbi Kuran e mbi shpatë se do t’i shembte kulm e themel Europës së krishterë? Ç’ka ndodhur? A mund të shpjegohet?A duhet? Le të përpiqemi: Pas gëlltitjes së Bizantit, gëlltitje pas së cilës Perandoria Osmane nuk ishte më ajo që kishte qenë, asaj i doli përpara një det i trazuar popujsh, një lëmsh i vështirë, nga më të vështirët e kësaj bote, qoftë për miqësi, qoftë për armiqësi. Shtriheshin rresht, me gjuhë dhe fytyra të rrezikshme, të ndryshme, heroike dhe groteske, njëkohësisht befasues, të paparashikueshëm.

Ishin, pa dyshim, një ledh mbrojtës i Europës së krishterë, por disa mendje vizionare të Perandorisë e kuptuan shumë shpejt se nga mbrojtës të kontinentit mëmë, mund të shërbenin në sulmin kundër tij. Dhe kështu, ashtu siç kishte bërë më parë me princat bizantinë, Perandoria zhvilloi me princat ballkanas politikën e njohur të fshikullit e të kulaçit. Plagët që hapte shpata e saj ushtuese, rrekej t’ua zbuste me postet e nishanet që u jepte bujarisht.

Të rënë kështu në kurth, ballkanasit përjetuan gjatë 400 vjetëve një histori kundërthënëse, të cilën ende sot nuk janë në gjendje ose, më saktë, nuk kanë kurajën ta shpjegojnë. E parë nga një pikëshikim i distancuar, historia e Gadishullit Ballkanik është historia e një gjymtyre të prerë të kontinentit europian.

Një mijë e ca vjet më parë, një tjetër gadishull të prerë, atë të Pirenejve, Europa arriti ta rimerrte, me anë të Riconquistës. Me Ballkanin puna është më e ndërlikuar. Nuk është më Europa që rreket për ta fituar, me shpatë apo me diplomaci, janë ballkanasit vetë që duan të kthehen, ndërsa Europa mëdyshet. Te popujt ballkanas e kaukazianë tregojnë legjendën e shqiponjës së zënë rob, e cila arrin t’i shpëtojë robërisë e të kthehet prapë te familja e saj. Mirëpo, robëruesi i ka vënë shqiponjës një unazë në kthetra.

Është kjo shenjë që e bën shpendin e arratisur të huaj për racën e vet. Familja nuk e pranon më shpendin e kthyer. Popujt ballkanas, pas mungesës së gjatë, qëndrojnë përpara portave të Europës, pa mundur ta fshehin dot shenjën që u ka lënë në trup e në ndërgjegje Perandoria Osmane. Ata kanë nostalgji për Europën, por bashkë me nostalgjinë ndiejnë nervozizëm e zemërim.

Nervozizëm për fajet e tyre, që s’duan t’i pranojnë, zemërim për harresën e gjatë të nënës kontinentale. Natyrisht, ashtu si çdo shtëpi që kërkon të dijë se ç’ka bërë në mërgimin e tij të gjatë djali plëngprishës që po i troket në portë, edhe Europa ka dashur të dijë se ç’kanë bërë këta popuj në atë mjegull e në atë terr pesëqindvjeçar. Dhe këtu nis një dramë e re: ajo e shpjegimit ose, më saktë, ajo e përçartjes.

Sepse, më shumë se një shpjegimi të besueshëm, ajo që ballkanasit tregojnë për të kaluarën e tyre i ngjet një belbëzimi pa kuptim. Mund të thuhet kështu se as versioni otoman, sipas të cilit Perandoria i zbuti dhe i kultivoi ballkanasit kokëfortë, e as version i këtyre të fundit, sipas të cilit ata paraqiten si popuj martirë, që veç vringëllonin shpatat kundër pushtuesit, nuk i qëndron të vërtetës.

Një version i tretë na e jep atë që ka ndodhur. Është e vërtetë se popujt e Ballkanit i bënë qëndresë Perandorisë, por po aq e vërtetë është se ata u bënë pjesë e saj, pra pjesëtarë në trofetë, në bëmat dhe në krimet e saj. Në shekujt XIX e XX, kur popujt e Ballkanit, njëri pas tjetrit po shkëputeshin nga Perandoria, kur erdhi pra, ora e kujtimeve, secili nga këta popuj nisi të harronte atë pjesë të historisë që quhej e “turpshme”, domethënë bashkëpunimin, dhe të kujtonte veç pjesën “heroike”, atë të rebelimeve.

Të mbërthyer kështu pas armiqësisë ndaj njëri-tjetrit, ballkanasit, këta shkretanë të pandreqshëm e armiq të vetvetes, nuk arritën të dëshmojnë asnjëherë epilogun e historisë së tyre të gjatë me Perandorinë Osmane. Ky epilog, ky bilanc përfundimtar i ndeshjes, është i çuditshëm e i madh, e megjithatë, ndonëse ka ndodhur në shekullin XX, në prani të të gjithëve, ende qëndron në terr, i pakapur prej syve tanë të verbër.

Epilogu ka të bëjë me pyetjen se a ka pasur një fitues e a ka pasur një humbës në këtë ndeshje pesëqindvjeçare midis Perandorisë Osmane dhe ballkanasve? Përgjigjja e kësaj pyetjeje përbën një paradoks të madh. Në përfundim të këtij rravgimi shekullor, ballkanasit, ndonëse në shumicën e kohës të mundur e të rrëzuar tragjikisht përtokë, pikërisht në kohën kur gongu i mbarimit të dramës po binte, arritën t’i jepnin një goditje fatale Perandorisë së tmerrshme.

Goditja ishte e padukshme, e pabujshme, e tillë që s’kuptohej nga vinte, ndaj ishte e madhërishme: Turqia, bërthama e Perandorisë pushtuese, ajo që me shpatë dhe Kuran kishte bërë çnuk e çmos për t’i kthyer ballkanasit nga europianë në otomanë, e nga të krishterë në islamikë, në mbarim të kacafytjes përfundoi ajo vetë në një shtet laik e republikan. Ishte vepër e ballkanasve? Pa asnjë dyshim.

Pesë shekuj përkitjeje pasiononte, një klimë e vazhdueshme zie dhe feste, dashurie dhe urrejtjeje, kur pas goditjes mizore, vinte përqafimi, e pas përqafimit, pra pesë shekuj bashkëjetese të tillë, diçka të tillë do të jepnin. Diçka të epërme, befasuese, që qëndronte sipër dekreteve, flamurëve, minareve e kishave. Në dyluftimin e Perandorisë, ballkanasit u dëmtuan vërtet, u shfytyruan, u gjymtuan rëndë, por ndryshimin më të madh e pësoi Perandoria.

Ndryshimi ndodhi në thellësi: në frymën e saj. Te qendra e shtetit të tmerrshëm, ëndrra e të cilit kishte qenë shfarosja e Europës së krishterë, lindi papritur ëndrra e kundërt: t’i bashkohet Europës, të kthehet në një rajon të saj. Vepër e ballkanasve, hakmarrja e tyre e vonuar? Pa dyshim. Vetëm ballkanasit mund t’ia ngjitnin atë virus. Gjithë ata gjeneralë që morën praktikisht në dorë ushtrinë, ata vezirë që drejtuan shtetin, ata guvernatorë e vezirë të mëdhenj, që komanduan pushtimet e mëdha, ata arkitektë që ndërtuan tempujt, në shumicën e tyre ishin me prejardhje ballkanase.

Kishin qenë të krishterë e ishin kthyer në myslimanë, për hir të karrierës. Kështu që ishte e kuptueshme që, bashkë me frymën luftarake, zotësinë profesionale, ambicien e marrëzinë, do të pikonin në dejtë e plakur të Perandorisë nostalgjinë për europianizimin dhe krishterimin e tyre të humbur. Dhe bashkë me të do të pikonin ide të laicitetit e të lirisë. Dukuria nuk ishte e re.

Dihej tashmë nga të gjithë se, në kushte e rrethana të tjera, rreth dy mijë vjet më parë, në marrëdhëniet Romë-Greqi, kishte ndodhur pak a shumë diçka e ngjashme: pushtimi i fitimtarit prej frymës së të mundurit. Por ballkanasit nuk arrijnë ta kuptojnë e, aq më pak, ta shpjegojnë atë që ka ndodhur.

Vazhdojnë të qëndrojnë në portat e Europës, dramatikë në moskuptimin e tyre, tragjikë në verbërinë e tyre. Smira për njëri-tjetrin ua errëson mendjen e çartur, përçartja e tyre vazhdon të jetë e pabesueshme. Kështu që ata s’janë në gjendje t’i shpjegojnë zonjës dhe nënës së tyre europiane trofenë që i kanë sjellë, njerkën e tyre të zënë robinjë, Turqinë.

Qendra e Studentëve e Universitetit të Prishtinës “Hasan Prishtina” sot shpall rezultatet për pranimin e studentëve në konvikte.

Në kuadër të përgatitjeve të cilat po bëhen për vendosjen e studentëve, Qendra e Studentëve më 3 shtator ka shpall konkursin për pranimin e studentëve për strehim, konkursi ishte i hapur 10 ditë .

Afati për ankesa eventuale është me datat 28 dhe 29 shtator ku ankesat dorëzohen bashkë me numrin e dokumentacionit,në zyren e salles në konviktin nr VI, nga ora 10:30 deri 14:00.

Publikimi i rezultateve të ankesave bëhet më datë 9 tetor.

Bujar Nishani – “Me interpretimet e tij virtuoze, Tonin Tërshana do të kujtohet ngaherë një zë kumbues dhe i spikatur ndër dekada në festivalet e përvitshme të Radio Televizionit dhe skenat anembanë Shqipërisë.”

Edi Rama – “Lamtumirë Tonin Tërshana, zë i njohur i fëmijërisë sonë.”

Elton Deda – “Mësova me hidhërim të thellë ndarjen nga jeta të një prej zërave më të bukur dhe domethënës të skenës muzikore shqiptare. Tonin Tërshana, këngëtari melodioz dhe i ngrohtë, pionier i festivaleve dhe ndërkohë edhe mik i babait tim të ndjerë, pushofsh i qetë mjeshtër i këngës.”

Shpëtim Saraçi – “Pusho në paqe o bylbyl i Shkodrës dhe i tanë Shqipnisë. RIP, përulem me respekt.”

Ardit Gjebrea – “Na la edhe një artist … Tonin Tërshana! Skena atëherë dominohej nga zëri dhe ajo ishte njësia matëse. Aq mjaftonte për të dalluar Toninin nga shumë të tjerë.”

Zhuliana Jorgnaxhi – “NUK SHUHEN YYYJJJEEETTTT.”

Myfarete Laze – “Jeton gjithmonë sa dhe ne të jetojmë. Një artist me përmasa sa e tërë shqiptaria, një artist mbarëkombëtar Tonin Tërshana.”

Sidrit Bejleri – “Ndërroi jetë vokali brilant, ai që me bukurinë dhe mjeshtërinë e tij vokale bëri që breza të tërë të dashuroheshin me muzikën e mirëfilltë shqiptare … E gjithë Shkodra dhe Shqipëria krenohej me të … Iku Tonin Tërshana … Paqja e Zotit qoftë me të.”

Homazhet për nder të tij do të bëhen në ambientet e Radio Tiranës nga ora 10:30

Tonin TershanaTonin Tërshana do të ndalojë sot për herë të fundit në ndërtesën nga ku jeta e tij do të ndryshonte përgjithmonë. Edhe pse eter, rrugëtimin për në banesën e fundit këngëtari do ta nisë nga holli i Radio Tiranës (RTSH). Lamtumira për një nga ikonat e muzikës së lehtë shqiptare do të mbahet sot, në ambientet e RTSH-së në orën 10:30. Lajmi i ndarjes nga jeta i këngëtarit është pritur me trishtim nga mijëra fansa, njerëz të kulturës dhe politikës. Rrjetet sociale kanë qenë të mbushura dje me këngë të njohura të Tërshanës si “Erdhi pranvera”, “Lulet e limonit”, “Të dua o det”, “Qeshu vogëlushi im” etj. Komente ngushëlluese për familjen dhe kulturën shqiptare, e cila humbi një nga zërat e saj më të mirë ndër vite. Me një foto të këngëtarit të veshur me kostumin gri gjatë interpretimit në Festivalin e Këngës në Radio Televizionin Shqiptar, Kryeministri Edi Rama shkruante: “Lamtumirë Tonin Tërshana, zë i njohur i fëmijërisë sonë”. Presidenti Bujar Nishani u është drejtuar me një telegram ngushëllimi familjarëve.

“Në këto çaste dhembjeje të thellë për humbjen e njeriut tuaj të shtrenjtë, dëshiroj t’ju gjendem shpirtërisht pranë, duke ju shprehur ngushëllimet e mia më të sinqerta! Me ikjen e tij të parakohshme nga jeta, ju humbët njeriun tuaj më të dashur e më të pazëvendësueshëm, ndërsa ne dhe të gjithë artdashësit humbëm një nga këngëtarët më të talentuar e të përkushtuar, i cili me mjeshtëri e profesionalizëm të rrallë ka lënë mbresa të pashlyeshme në kujtesën tonë”, thuhej në telegramin ngushëllues të Presidentit. “Lamtumirë zëri ujëvarë. Diamant i muzikës shqiptare. U prehsh në paqe, Tonin Tërshana“, shkruante në faqen e saj në “Facebook” këngëtarja Aurela Gaçe.

“Zëri i Tonin Tërshanës ishte pjesë e një prurjeje interesante në fushën e muzikës së lehtë shqiptare, të asaj muzike që u ngjit në nivelin më të lartë të kësaj krijimtarie, krijimtari e larmishme që erdhi në jetën e vendit me disa këngëtarë të një niveli të lartë, siç ishte edhe Tërshana. Mund të them se niveli i të kënduarit të Tonin Tërshanës ishte krahas këngëtarëve më të shquar të kohës si Vaçe Zela e Avni Mula apo edhe të një ndonjë këngëtari të shquar që në këtë moment të trazuar nuk më vjen në mendje”, u shpreh muzikologu Vasil Tole. Me një zë të veçantë, Tonin Tërshana do të ishte një ndër personazhet më të dashura të muzikës shqiptare para viteve ’90. Fati i tij ishte i ngjashëm me atë të shumë artistëve pas ndërrimit të sistemit. Nuk u ngjit më në skenën e festivaleve, duke bërë një jetë të tërhequr kushtuar familjes. Pas emigrimit disavjeçar jashtë Shqipërisë, ai kthehet në Tiranë. Me humbjen e banesës në firmat piramidale ai jetoi me qira. Vetëm disa javë më parë, ai u bë me shtëpi, nga banesat sociale të dhëna prej Bashkisë së Tiranës, por që nuk mundi ta gëzonte dot. Tërshana lindi në Shkodër më 1 qershor 1949. Arriti një rekord në skenën shqiptare, pasi që në debutim, në Festivalin e 4-t në Radio Televizion në vitin 1965, me këngën “Të dua o det” (muzika Tonin Arapi, teksti, Mark Gurakuqi), mori çmimin e parë. Atëherë ishte vetëm 16 vjeç.

Tërshana ka fituar çmimin e parë dhe në Festivalin e 11 të RTVSH-së. Ka marrë pjesë në mbi 20 festivale, duke fituar katër çmime të para e duke u bërë një ndër këngëtarët me më shumë trofe në festivale. Ish-presidenti i Republikës, Bamir Topi, i ka dhënë titullin e lartë “Mjeshtër i Madh”. Në historinë e muzikës shqiptare zëri i Tonin Tërshanës do të mbetet përgjithmonë si një kujtesë që do të kujtojë një kohë dhe artistë që mbajtën gjallë shpirtin e një vendi, duke u dhënë shpresë përmes këngës në një kohë të vështirë.

Shkencëtarët zbuluan këngën më pozitive të gjitha kohërave. Bëhet fjalë për një këngë të vitit 1978, të shkruar nga grupi “Queen” dhe titullohet “Don’t stop me now”.

Kompania britanike “Alba” që prodhon aparatura elektronike ka kryer studimin dhe ka pyetur mbi 2000 persona. Sipas saj “muzika e kësaj kënge ka fuqinë për të na ndryshuar humorin dhe për t’i bërë njerëzit të ndjehen shumë mirë”.

Shkëncëtari Xhakob Xholixh i universitetit holandez “Groningen’ e konfirmoi ketë. Këngët e shkruara me tone të larta dhe me një rritëm të shpejtë – tha ai – janë më të mirat për të transmetuar emocione pozitive.

Në krye të klasifikimit veç ritmit rok të Queen janë edhe: Grupi ABBA me “Dancing Queen”, “Good Vaibration” të Beach Boys dhe “Uptown Girl” të Billi Joel.