Nga Fatmir Pireci
Konferenca e Përgjithshme e UNESCO-s, në vitin 2005, të enjten e tretë të muajit nëntor e shpalli Ditë ndërkombëtare të filozofisë. Qëllimi i shënimit botëror të kësaj Dite është që publikut t’i ofrohet filozofia në domethënien e saj të të kuptuarit të fenomeneve shoqërore, të meduarit në mënyrë kritike e racionale.
Për lexuesin zgjodhëm fragmente nga ligjerata e mbajtur enkas për këtë Ditë, të filozofit malazias, prof.dr. Savo Llauseviq .
Filozofimi dmth. të merresh me filozofi, të medosh dhe ta hulumtosh të vërtetën për jetën, të kërkosh përmes njohurive hulumtuese, përmes përcaktimit dhe lidhshmërisë së fenomeneve të arrish deri tek e verteta. Ndryshe ndër popull fenomeni i tillë njifet edhe si mençurim. Shënimi i ditës së lartëpërmendur nga UNESCO-ja, është identifikimi i filozofisë si dije promotore mbi të cilat njohuri bazohet shoqëria demokratike si dhe mënyra e drejtimit dhe e përcaktimit të ngritjes së mirëqenies së individit dhe të shoqërisë .
Asnjëherë më parë se sa sot, filozofia dhe mendimi kritikë nuk i ka munguar botës, dhe se, më se i nevojshëm paraqitet identifikimi i tendencave globale dhe krizave botërore dhe të njeriut, të shkaktuara nga dominimi i aplikimit të forcës-fuqi në kuptimin me të zhveshur të saj, e që për pasojë ka rrënimin dhe depersonalizimin, mbisundimin e përditshmërisë, rënien përdhosëse të egzistencës së jetës në të gjitha poret e saja. Pra fjala është për rendin shoqëror pa liri, ku të gjitha vendet janë të njejta, ku ndryshim-dallimi dhe e mvetësishmja janë zhdukur, thot filozofi Llausevic.
Është paradoksale, medon prof. Llausevic; “…… të menduarit, si e mirë dhe dobi për njeriun aq e afërt dhe po aq e largët, nga se kërkon mund dhe guxim të jashtëzakonshëm.
“Më i afërt na është mendimi ynë, sepse ai na përcjell si mundësi dhe si e vërtet. Gjithnjë mundemi ta kërkojmë dhe ti thirremi mendimit tone ose të humbim në stuhitë e botës së pakuptimtë. Prandaj, si edhe Dekarti (filozof franqez iluminist) me ironi veneroi; Zoti më s’miri shpërndau mendtë (mençurinë)-askush nuk ankohet se ka pak, por e vërteta është se mendtë dhe mendimi gjithnjë na mungojnë“.
Shih për këtë, thot prof. Llaushevic, njerëzit më s’shpeshti nuk duan të mendojnë nga se të menduarit kërkon hapje, hapje dhe liri , por edhe rezistencë. Per këtë, ai që zgjedhë të studioj filozofinë paraprakisht ka zgjedhur lirinë. Mohimi i së drejtës në filozofi nënkupton mohimin e së vërtetës si tërësi. E vërteta sot është thërmuar në shumë pjesë, thërmi këto të cilat vështirë mund të tërësohen në tërësi kuptimplote, pa një thellësi të të menduarit nga pozicioni i të lirit pa kushtëzime, pa interese dhe të mendimit të patregtueshëm.
Kur studentët e vititi të I-rë të filozofisë e kishin pyetur asistenitn mr. Darko B. se “ ç’na duhet filozofia në shoqërinë postmoderne, në civilizimin bashkëkohor”, përgjigjja ishte: “Nga asgjëja të mbrrijmë tek diçkaja”.
“Filozofia është njohuri shliruese nga dëshprimi të cilën njeriu e ndjen në civilizimin bashkëkohor. Ajo domosdo përfaqëson shlirimin e njeriut nga tjetërsimi (alijenimi) si nga vetëvetja ashtu edhe nga të tjerët. Filozofia patjetër duhet të ofrojë moduse alternative të shqyrtimeve (hulumtuese) që njeriu mos të mbetet peng i formave klishe të arsyetimeve dhe dëshprimeve.”
Për nder të ditës Botërore të filozofisë, prof. dr. S. Llausevic mbajti ligjëratën me titull “Filozofia dhe Unioni Europian”, duke potencuar se bashkësia e lartëpërmendur duhet të egzistoj si kulturë dhe filozofi , dhe jo vetëm si hapësirë e shkëmbimit ekonomik të mallrave, njerëzve dhe dijes.
“nuk duhet të thjeshtësohet kjo traditë kuturore e shpirtërore e as të shndrrohet në çështje muzeale , por të bëhet realitet i jetës. Pa këtë kapital kulturo-filozofik, Europa fundoset në krizë, nga se, para se gjithash ajo është kategori kulturo-historike dhe jo projekt dogmatikë i ekonomisë neoliberale.”
“Kjo botë gjithnjë ka qenë, është dhe do të jetë zjarr i gjallë ,e cila ndizet me masë dhe me masë fiket”janë thëniet e filozofit antik grek Heraklitit, i cili njihej me nofkën “I Errëti”
Si përfundim; Filozofinë duhet këthyer në lëndë mësimore në shkollat e mesme përmes disciplinave mësimore , siç janë; logjika, teoria e njohjes (gnosis dhe ontos) dhe etika. Kjo mundëson që filozofia në vehte të implementoj dimenzionin praktik të të meduarit dhe të të vepruarit, në mënyrë që shoqëria mos të shfaqet si trupa qe vetëm gumzhojnë, por të jetë shoqëri njerëzish tek të cilët plebishitohet mençuria dhe dija!