Eqrem Kryeziu

Baca Bajram është nga Skorobishti, fshati më i largët në rrëpirën e fortë të veri-lindjes së Prizrenit. Sa vjet mund të ketë? Mbase 80, por mbahet mirë.
E njoh ka një çerek shekulli, nga takimet politike që mbaja në atë kohë. Asnjëherë nuk mungonte, ndonëse takimet mbaheshin larg fshatit të tij. Sa herë e shihja në ato takime të vona, befasohesha me vendosmërinë dhe guximin e tij për të bërë atë rrugë përmes postblloqeve të policisë serbe.

Nuk mund të pretendoj se jam nonjë mjeshtër i prozës, megjithatë besoj se ky karakter si i Bacës Bajram është shumë i vështirë për t’u portretizuar. Këta njerëz jetojnë për t’u bërë mirë të tjerëve dhe nuk dëftojnë asnjë tipar personal. Kudo qëllofshin, në asnjë mënyrë nuk imponohen, edhe kur atmosfera e fyen moralin e tyre. Durojnë edhe buzëqeshin.

Mësova se ka mbetur pa baba që fëmijë. “Por, tha, kam pasur fatin të takoj njerëz të mirë në jetën time dhe kam mësuar prej tyre.”
Në fillim të viteve ’70 u ngrit në një tubim në fshatin e vet dhe kërkoi që fëmijët në shkollë të mësojnë në shqip, jo në serbisht. Bashkëfshatarët e përkrahën njëzërit. Nuk e kisha të qartë motivin, por ai ma tha vetë: “Të parët tanë vazhdimisht na ngulitnin në kujtesë se jemi shqiptarë.”

Baca Bajram e paska përjetuar rëndë tërheqjen time nga politika. Ky ishte një shkas fatlum për të më vizituar në shtëpi. Solidarizim i njerëzve me moshë të shkuar, besoj. Është e çuditshme sesi këta njerëz kuptojnë çdo gjë, edhe pse nuk përcjellin mediet. Santori e përdor shprehjen “ndijëgim-hollë” që mund ta përshtatim si “njerëz me parandjenjë të pagabueshme.” Prandaj është mister portretizimi i tyre.

Para ca vitesh gruaja e tij ndërroi jetë. Shkova për ngushëllime dhe nuk do ta harroj kurrë atë që pashë: Baca Bajram fliste me ne fare rrjedhshëm, por sytë i shkëlqenin dukshëm, sepse ishin mbushur përplot me lot që nuk i rridhnin faqeve. I thashë vetes: Ja një përfytyrim i konkretizuar i pikëllimit të përjetshëm!
“Je njeri me fat që ke këto kujtime”, i pata thënë atëbotë, por atëherë nuk e njihja Viktor E. Frankl, as unë, as Baca Bajram. Nuk e mbante mend se ç’kisha thënë. Nuk ishte me rëndësi.

“Ende nuk t’u ka fashitur dhembja për gruan?” – e pyeta me frikë, sepse mund të mendonte se e kisha me shaka.
” O, – më tha – nuk e merr me mend se ç’engjëll ishte. Në të gjitha rrugët e rrezikshme që bëja për t’i vizituar pozicionet e UÇK-së dhe për të parë nevojat e tyre, më shoqëronte ajo. Jo se e kërkoja një gjë të këtillë, për më tepër – nuk më pëlqente të rrezikoheshim që të dy, por ajo nuk ndahej. As sot nuk e kuptoj pse bënte kështu, mbase më lehtë e ka pasur të jetë pranë meje po të vritesha a të vriteshim, sesa të pritte me ankth lajmin e kobshëm në shtëpi.”

Kur e përcolla, edhe një herë ia përmenda dashurinë për gruan që nuk ishte më. Ai ma tregoi edhe një kujtim:
” Ti e di se në fshat vjen koha për ujitjen e kopshteve e arave. Tani kur mbaronim me ujitjen, uleshim në ndonjë gur dhe pastronim këmbët nga balta. Ajo më shërbente, por nuk lejonte që unë t’i shërbej: e mbante shtambën nën krah dhe ashtu derdhte ujin për t’u pastruar. Ja, e tillë ishte.”
U ndamë pastaj.

Për dallim nga vitet tjera Festivali Ballkanik i Filmit dhe Kulinarisë ne Pogradec, këtë vit edicionin e gjashtë të tij, do ta mbaj nga data 31 deri më 5 gusht. Këtë edicion festivali ka zgjedhur që krahas aktiviteteve tjera, ta nderoj aktorin e shquar shqiptar, Bekim Fehmiu në nderim të 80- vjetorit të tij të lindjes, duke shfaqur cdo natë filmat me protagonist aktorin e shquar, në kinemanë verore pranë Galerisë së Arteve, shkruan KultPlus.

Në edicionin e këtij viti janë në konkurim afër 100 filma nga të gjithë vendet e Ballkanit. Jashtë konkurimit janë edhe 50 të tjerë. Pjesmarrës në festival janë disa nga figurat më të spikatura të kinematografisë shqiptare si: Reshat Arbana, Mirush Kabashi, Robert Ndrenika, Pirro Milkani, Ndriçim Xhepa, Guljejm Radoja, Tinka Kurti, Dhimitër dhe Roza Anagnosti, Niko Kanxheri, Esat Musliu, Saimir Kumbaro, Xhevdet Ferri etj.

Presidente nderi e Festivalit është Margarita Xhepa. Juria e festivalit është e përbërë nga pesë anëtarë, të gjithë autoritete në fushën e kinematografisë, dhe të gjithë joballkanikë. Festivali do të shoqërohet edhe me disa aktivitete të tjera: Në bashkëpunim me UNESCO një grup kineastësh të rinj do punojnë në një projekt të veçantë, i cili ka për qëllim që, nëpërmjet videdokumentarëve, të evidentojë vlerat ende pak të njohura turistike të zonës. Punimet e tyre do shfaqen në natën e fundit duke u ndarë çmime për punimet më të mira. Një koloni piktorësh, studentë të Akademisë së Arteve në Tiranë, nën drejtimin e prof. Vladimir Myrtezaj-Groshi do të punojë përgjatë një jave duke realizuar peisazhe nga Pogradeci. Këto punë do të ekspozohen në galerinë e qytetit natën e fundit. Në odeonin e qytetit, në një ekran të madh, do të shfaqen çdo natë filma shqiptarë të tipit komedi. Një ekspozitë pikture nga autorët Anastas Kostandini dhe Arben Theodhosi do të jetë e hapur në galerinë e qytetit përgjatë gjithë ditëve të festivalit./KultPlus.com

Në mbledhjen e sotme të UP’së senati mori vendim që të aplikojë një praktikë të re organizimi të afateve të provimeve që do të zhvillohet si pilot projekt në shtator të këtij viti.

Që do të thotë se afati i shtatorit do të jetë me dy provime, shtatori l dhe ll.

Nëse afati i shtatorit do të ketë sukses do të praktikohet edhe në afatet e tjera.

Gjuha shqipe provohet mes tre rrugëve shkencore të jetë gjuha më e vjetër e mbijetuar. Rruga e parë është ‘shkenca indogjermane’ ose shkenca e gjuhësis së krahasuar ku me studimin e atit të kësaj shkence, Franz Bopp, shqipja provohet më e vjetër se sanskritishtja me anë të analizave fonetike gjuhësore të Boppit. Rruga e dytë janë mbetjet origjinale të gjuhës paragreke, Çabej – Camarda, që janë ruajtur deri në ditët tona. Këto mbetje si ‘mnin, ais, gjunon, vrahe etj, gjenden në doreshkrimet e greqishtes së vjetër edhe provojnë gjuhën shqipe si gjuhën e paragrekëve. Rruga e tretë për nga radha shkencore janë mbishkrimet paragreke e paralatine me të cilat të suksesshëm kanë qënë Thomopulo edhe De Angeli. Të treja këto rrugë janë injoruar nga shkenca e albanologjisë këto 70 vitet e fundit kur vendi ynë u izolua edhe nuk po del dot akoma nga errësira e viteve të shkuara por po e vazhdon akademizmin me mëndësit e errësirës.

Hylli i Dritës, që botohej nga bibloteka franceskane nën përkujdesjen e At Gjergj Fishtës, në vitin 1922, e ka kuptuar shumë mirë se shkenca e krahasimit është baza e diturive të vërteta por kjo shkencë e zbehte rolin greko-romak edhe e nxirrte shqipen si gjuhën më të vjetër ndaj edhe si rrjedhoj filluan sulmet e Miklosicheve serb që shtrëmbëruan shkencën duke marrë në shqyrtim shkencorë huazimet e shqipes nga gjuhët e fqinjëve edhe jo fjalët e saja. Kjo ndyrësi u përdorë e po përdoret akoma në shkencën tonë duke i anashkaluar të treja rrugët që përmenda mësipër të cilat tregojnë jo vetëm gjuhën me të vjetër por edhe pellgun pellazgjik si vendin ku është folur mëma e gjuhëve. Ky pellge kishte për kryeqendër Dodonën në trojet tona etnike.

Shkruan At Gjergj Fishta

Ditunija shqype edhe themeluest e sajë, Hylli Dritës 1922

Ditunija e popujve, mas sa e sa studimeve të fella të kryeme permi secillën gjuhë indogjermane ashtu edhe mes krahasimeve të njanës gjuhë me tjetrën e të gjithave me sanskritishten, si edhe duke mbështetur edhe mbi konkluzionet në arkeologjin e popujve prehistorik indogjerman, u bë e mundur me ja diktue shojet popujve indogjerman, qi qysh me Herodotin e deri në shek XVIII ishin te shtjelluara në kaosin e përrallave edhe gojedhenave mitologjike edhe përmbanin një lëmsh çashtjesh historike me të cilat historia, deri vonë, kot u mundue me ja gjet fillet. Çashtja e lindjes edhe e dyndjeve të kombeve indogjermane qe gjithmonë me enigmatike në historin kritike. Qe vërtetë një labirinth i mitologjis ku kurrnji dijetarësh para Boppit e Schlimannit nuk guxoi me ju hulle për ta studjue. Boppi , ati i ditunis krahasuese, ishte i pari që i mori në një analizë krahasuese këto gjuhë edhe pasi i krahasoj me sanskritishten edhe diktoj afrimitetin e këtyre gjuhëve me shoshoqen edhe caktoj principin se gjuhët që etimologjikisht do të përkojshin me sanskritishten e hershme do ishin të dala nga një pellgë prehistorik nga ku u shkëputën edhe enden e u zhvilluan moteve te shkëputura prej shoshoqes. Boppi me kete parim vuri themelet e çështjeve të gjuhëve simotra ndërsa për zhvillimin e seciles gjuhë punuan Mullet, Meyer, Curtius, Brungmann, Hirt, Schrader etj. Rezultatet e lumnueshme të ketyne autoriteteve i garantuan kësaj shkence në etimologji një vend të veçante mes diturive të tjera me emën ‘ Ditunia indogjermane’. Nga kjo dituni rrjeth se popujt gjermnan, sllav, kelt me popujt latin, grek, ylliro-shqyptare janë vëllezër prehistorik me popujt indian, persjan, throako-phrygo-armenëe, të cilët prej 3000-4000 vjetë para Krishtit u ndanë prej nje votre tuj u shkepë kush kahë Asia, kush kah Europa.