Nga Ulqini kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, deklaroi se bashkimi kombëtar i shqiptarëve do të ndodhë, duke nënkuptuar këtu më së shumti integrimin e gjithë vendeve të rajonit në Bashkimin Evropian.

Kjo deklarata ka ngjallur reagimin e Brukselit dhe të vendeve të tjera të rajonit, sidomos Beogradit, por edhe Podgoricës që nuk i qetësoi as qartësimi i qeverisë shqiptare se deklaratat e Ramës janë bërë për të theksuar rëndësinë e që ka integrimi në Bashkimin Evropian për shqiptarët.

Por çfarë kishte parasysh kryeministri Edi Rama me deklarimet, në Ulqin? Pse reaguan përfaqësitë e huaja pas këtyre deklaratave?

Këtyre dhe të tjera pyetjeve u dhanë përgjigje të ftuarit në një panel nga Kosova dhe Shqipëria në emisionin “Shqip” të kësaj të hëne.

Përfaqësues të shoqërisë civile nga trevat mbarëshqiptare, përfaqësues të politikës në Kosove dhe me komentatorë të njohur për Ballkanin dhe rolin e ri të shqiptarëve në të ishin të ftuarit e gazetares Rudina Xhunga.

Emisioni nisi me një pjesë të deklaratës së Ramës në Ulqin.

“Nuk është më koha e dhjetë vjetëve më përpara, kur shqiptarët kishin nevojë për Evropën dhe e kishin të nevojshme Evropën, ndërkohë që Evropa dhe mund të mos i kishte nevojë shumë shqiptarët. Sot, Evropa ka nevojë për shqiptarët njësoj siç kanë nevojë shqiptarët për Evropën. Nëse Evropa e shikon Ballkanin dhe shikon zhvillimin në Ballkan si gjëra pa lidhje me fatet e saj, nëse Evropa nuk arrin të kuptojë qe proceset që janë përshkallëzuar falë paqes në rajon, duhet t’i bashkëngjisë vullnetin e vet për të përshpejtuar bashkëpunimin mes vendeve të rajonit dhe kështu të përshpejtojë integrimin, mund vërtet që të bëhet pa dashje sponsore e nacionalizmave folklorikë. Jam i bindur se ajo që ne kemi filluar vjet në Prizren, dhe që kemi vazhduar sivjet, që në fakt është puna e çdo dite me Qeverinë e Kosovës, është rruga e një bashkimi kombëtar me mjetet e shekullit XXI, në funksion të një Bashkimi Evropian, që do të jetë i plotë, do të jetë i sigurt dhe në të njëjtën kohë duhet të jetë shprehje përfundimtare e projektit të paqes për gjithë vendet e Evropës”, deklaronte Rama.

Rama shton se ky bashkim mund të kuptohet në dy mënyra, e para në formën klasike dhe tjetra përmes njësimit të ekonomisë dhe bashkëpunimit duke ‘zhdukur’ vijën kufitare e më pas anëtarësimin në BE.

Për analistin Mustafa Nano, deklarata e Ramës ishte e papritur. “Nuk e kam pritur patriotizimin e Ramës. Nuk di si ta quaj, mund të jetë edhe sjellje taktike që i përshtatet rrethanave dhe tenton të mbrojë avantazhet elektorale në Shqipëri”, tha ai.

Analisti tjetër, Agron Gjekmarkaj tha se zakonisht të tilla deklarata, që ai e quajti nacionaliste, hidhen kur diçka shkon keq në qeverisjen e vendit dhe tentohet që përmes tyre të hidhet një shashkë.

“Të njëjtën gjë bëri edhe Berisha, por në vitin e 7 të qeverisjes së tij”, tha ai.

Edhe Arbër Zaimi nga Lëvizja Vetëvendosje ndau të njëjtin mendim.

“Ka një gjë me Ramën, pamundësia për të sjellë një moment të ri ekonomik për Shqipërinë. Ka një problem në Shqipëri, ndaj bëhet kjo deklaratë”, deklaroi ai.

Të ftuarit thanë se deklaratat janë bërë në një qytet me simbolikë të veçantë për shqiptarët, megjithatë për ta asnjëherë shqiptarët si në Kosovë, ashtu edhe në Shqipëri nuk flasin seriozisht për bashkimin.

Bashkimi, ranë dakort ata, nis përmes njësimit të ekonomisë, një programi kulturor të njëjtë dhe tregtisë.

Akademik Rexhep Qosja, në një prononcim për emisionin “Shqip” me Rudina Xhungën, ka arsyetuar deklaratën e Edi Ramës të bërë javën e kaluar për bashkimin klasik mes Shqipërisë dhe Kosovës.

Qosja ka thënë se Shqipëria dhe Kosova do të bashkohen dhe do të bashkohen në mënyrë klasike qoftë jashtë Bashkimit Evropian qoftë në Bashkimin Evropian.

Në vijim ju sjellim të plotë deklaratën e Qosjes në lidhje me këtë temë që ngjalli reagime nga të katër anët:

Ideja e bashkimit kombëtar është ide e krijuar pas pushtimit të më tepër se gjysmës së trojeve shqiptare prej fqinjëve ballkanikë në vitin 1912. Ideja e bashkimit kombëtar nuk është ide e shtetit amë dhe e pakicave që kanë mbetur jashtë kufijve të tij, por ide e popullit të ndarë. Kjo i bën të natyrshme dhe të ligjshme përpjekjet për sendërtimin e kësaj ideje.

Ideja e bashkimit kombëtar është ide e madhe që më tepër se çdo ide tjetër e ka lëvizur historinë shqiptare.

E krijuar prej intelektualëve të mëdhenj kombëtarë , ideja e bashkimit kombëtar për shkak të trysnive prej Fuqive të Mëdha dhe institucioneve ndërkombëtare gjatë 100 vjetëve është përkrahur rrallë, vetëm prej ndonjërit nga politikanët më qartpamës shqiptarë.

Deklarata e Edi Ramës se “Shqiptarët po ecin drejt bashkimit kombëtar”, kurse “Shqipëria e Kosova kanë dy alternativa: ose të bashkohen në familjen evropiane ose të bashkohen në mënyrë klasike”, me gjithë ngjyresat diplomatike, është deklarata më larghedhëse dhe vizionare mbi bashkimin kombëtar e një politikani dhe shtetari shqiptar në kohën tonë.

Ndaj kësaj deklarate historike u reagua siç dhe mund të hamendësohej: U reagua mirëkuptueshëm prej intelektualëve tanë të orientimit kombëtar, u reagua matur prej Bashkimit Evropian, u reagua refuzueshëm prej disa intelektualëve tanë të orientimit mondialist e neoliberalist, dhe u reagua gati kërcënueshëm, me gjuhën e të kaluarës së pandryshuar ndaj shqiptarëve, prej Qeverisë së Serbisë.

Ata që reaguan refuzueshëm dhe ata që reaguan gati kërcënueshëm ndaj deklaratës së Edi Ramës treguan se s’deshën të dinë: e para, se shqiptarët janë popull dhunshëm i ndarë, prandaj përpjekjet e tyre për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë janë të natyrshme e të ligjshme. Bashkimi i dy Gjermanive është njëri prej më shumë shembujve të bashkimit të popujve të ndarë. Dhe, e dyta, në kohën e integrimeve evropiane dhe planetare mospajtimi me bashkimin e një populli të ndarë është mospajtim me proceset demokratike moderne.

Mund të besohet se reagimi i sipërthënë i Serbisë më tepër se prej vetë deklaratës së Edi Ramës është i nxitur prej njëmendësisë, që do të sjellin integrimet gjithëshqiptare ekonomike, arsimore, shëndetësore, shkencore, kulturore, sportive, e të tjera, të paralajmëruara në mbledhjen e dy qeverive tona më 23 mars në Tiranë.

Është me rëndësi të madhe që ky integrim gjithëkombëtar të sëndërtohet duke iu shmangur neoliberalizimit ekonomik që sjell fryte vetëm për klasën politike dhe oligarkinë, në njërën anë, dhe duke ndërtuar ekonominë atdhetare, që e ka parasysh jetën e të gjitha shtresave kombëtare, në anën tjetër.

Një ekonomi e tillë, atdhetare, bëhet premtim se bashkimi kombëtar, bashkimi i Shqipërisë dhe Kosovës, e rrit cilësisht, e pasuron gjithanshëm jetën e popullit shqiptar.

Uroj që ata të cilëve iu ka takuar fati të marrin pjesë si politikanë dhe shtetarë në procesin e integrimeve gjithëkombëtare, si parathënie institucionale e shpirtërore në bashkimin e Shqipërisë dhe Kosovës, të mos harrojnë se, siç e thonë ekonomistët e sotëm humanistë, neoliberalizmi është i papërgjegjshëm në pikëpamje shoqërore dhe i pandjesi në pikëpamje morale.

Idetë janë ato që e lëvizin botën, por, siç e ka thënë njëri prej nismëtarëve të Bashkimit Evropian, institucionet i bëjnë njëmendësi të sendërtuar ato ide.

Shqipëria dhe Kosova do të bashkohen dhe do të bashkohen në mënyrë klasike qoftë jashtë Bashkimit Evropian qoftë në Bashkimin Evropian.