Publikohet në Zagreb një përmbledhje e studimeve albanologjike të botuara deri më sot, kushtuar njërit prej historianëve më cilësorë që ka realisht bota shqiptare, Zef Mirditës.

Maksima e njohur latine Poeta nascitur, historicus fit (Poeti lind, historiani bëhet), ka shërbyer për të titulluar njërën prej përmbledhjeve më të rëndësishme të studimeve albanologjike të botuara deri më sot, përmbledhje e cila i është kushtuar njërit prej historianëve më cilësorë që ka realisht bota shqiptare. Ky festëshkrim i kushtohet Zef Mirditës, një personaliteti të përveçëm të shkencës dhe kulturës shqiptarë, në shenjë mirënjohje për punën e madhe dhe të gjatë kërkimore shkencore për gati 50 vjet, veçmas për kohën që ai kaloi në institutin për histori kroate, në vitet 1993-2004, si dhe kohën tjetër mbasi del në pension, kur instituti kroat bazuar në kompetencën dhe vullnetin e Prof. Mirditës e ka mbajtur atë aktiv si anëtar të përhershëm të vetin pranë këtij instituti me punë dhe projekte të tjera kërkimore shkencore. Prof. Zef Mirdita me punën e tij kërkimore-shkencore përbën një pikë referimi me rëndësi në rrethet shkencore shqiptare, kroate, por edhe ato ballkanike, europiane dhe botërore. Publikimi i këtij libri në Zagreb, aty ku tradita e studimeve albanologjike ka qenë e hershme dhe kryesisht falë faktit se aty kanë vepruar një varg i gjatë albanologësh si Šufflay, Truhelka, Ra?ki etj., e ku sigurisht kryet e vendit e zë Milan Šufflay, që është një nga emrat më eminentë të albanologjisë, tregon se Zagrebi përfaqëson një qendër albanologjike me rëndësi dhe që me këtë botim shpërblehet me mirënjohje për kontributin e dhënë. Mendoj se botimi i këtij libri do të nxisë të tjerë studiues kroatë që të merren më tej në të ardhmen me Shqipërinë e për rrjedhojë ndoshta hapjen e katedrave dhe kurseve të kroatishtes dhe shqipes respektivisht ne Zagreb dhe Tiranë, çështje e cila ngrihet më të drejtë në parathënie të botimit. Botimi paraqet në një farë mënyrë edhe një arritje suksesive të studimeve albanologjike në rrafshin kombëtar dhe veçanërisht atë ndërkombëtar. Kjo për faktin se autorët e përfshirë në të janë studiues të mirënjohur në nivel ndërkombëtar që albanologjinë e kanë objekt parësor në studimet e tyre, ndaj botimi përbën një referencë të pashmangshme studimore shumëdisiplinare dhe në këtë aspekt që do t’i vlejë cilitdo që do t’i duhet të merret me studime rreth Shqipërisë dhe shqiptarëve. /Mapo/

Grupi Nirvana është vendosur në listën e “Rock and Roll Hall of Fame”, së bashku me Kiss dhe menaxherin e Beatles, Brian Epstein. Michael Stipe i REM paraqiti listimin e grupit duke thënë se Nirvana ishte një zë që ishte pritur shumë të dëgjohej.

“Ata shkuan kundër rrymës, ata folën të vërtetën dhe shumë njerëz i dëgjuan”, tha ai.

Karriera e grupit Nirvana u ndërpre shpejt për shkak të vdekjes së Kurt Cobain në vitin 1994.

Grohl, bateristi i Nirvana-s dhe tashmë pjesëtar i grupit Foo Fighters, vlerësoi muzikantët që formëzuan vitet e para të karrierës muzikore të grupit legjendë. Ai veçoi bateristin Chad Channing, për kontributin në realizimin e albumit Nevermind.
Kitaristi Novoselic shtoi se fansat e Nirvanës e takojnë përditë dhe e falënderojnë për muzikën.

“Kur i dëgjoj ata, mendoj për Kurt Cobain”, tha ai.

Nirvana mori këtë vlerësim më listën e “Hall of Fame” pikërisht në vitin e parë kur u bënë të zgjedhshëm për këtë ngjarje. Artistët mund të listohen aty vetëm 25 vjet pas publikimit të tyre të parë.

Ceremonia është pasuruar me disa këngë të grupit, nga anëtarët e mbetur të tij, përfshirë edhe kitaristin Pat Smear. Së bashku me katër muzikante, ata performuan disa një këngët më të njohura të grupit.

Mes këtyre këngëve të risjella nga këngëtarë të ndryshëm ishin “Smells Like Teen Spirit”, “Lithium”, ndërsa popstari australian Lorde këndoi “All Apologies”.

“N’zanafillë” (Shéja stilistike për gjanat e (pa)harrume), Halil Matoshi, Poezi, Botoi OM 2014.

Është një e vërtetë e njohur tashmë se njeriu është poezia e tij dhe poezia është vetë njeriu: mjaftueka sall njana me u dritësue (një farë e spermës)/me u ba njeri/me u ba poezi… (Qenia, shkrimi…).

Lexuesi ka në dorë një libër me një strukturë të fortë poetike dhe saktësi gjuhësore, e cila me anë të imazheve poetike dhe metaforave bindëse i sugjeron idetë dhe emocionet, shkruan në vështrimin Xhevdet Bajraj botuar në Koha Ditore.

Si të gjithë poetët e rëndësishëm, Halil Matoshi e përdor intuitën, përderisa me një stil konciz përballet me realitetin, për të provuar t´i hapë disa pyetje me rëndësi në shoqërinë tonë të pasluftës, pra të lirisë, i rrethuar nga fabrikat për prodhimin e tymit, mjegullës, e në rastin më të mirë: asgjësë, ku pos të tjerave, prek temën e dialektit gegë, si ta zëmë në poezinë me titull ‘Guhë e Gegët’: /Udhëton e vetmueme /Jashtë Udhës së Tamblit nëpër meteorë/ E druajtshme si nji nuse e re në nji shtrat t’huej/ Si përlat e humbuna n’Dri/.

Mbase poezia më e mirë lind nga kaosi, nga plagët që vazhdojnë të kullojnë gjak a qelb, mbase historia e njerëzimit është e tillë dhe për fat të keq apo të mirë, poetit i takon ta përshkruajë aventurën: nga balta në baltë. “Ne duhet të jemi të vetëdijshëm se letërsia, poezia, është digë mbrojtëse dhe në qoftë se poezia ndoshta nuk arrin t´i fisnikërojë ndjenjat, ajo megjithatë do t´i shërbejë diçkaje: ia jep një kuptim kotësisë së ekzistencës”.

(Danilo Kish, “Homo poeticus”)
Poezia që shkruhet sot në masë të madhe sikur turpërohet nga poetët. Më bien ndërmend vargjet e poetit amerikan Ch. Bukowskit, i cili e përshkruante Zotin derisa me këmbën mbi këmbë e pyeste veten se ku ka gabuar, përderisa ka kaq shumë poetë në botë e kaq pak poezi.

Mohimi i realitetit është burim i të gjitha të këqijave. Realiteti sot në Kosovë është i vrazhdë dhe sado që të jetë i tillë, poeti Halil Matoshi ballafaqohet me këtë realitet, e heq velin e bukur qoftë ai edhe në emër të lirisë dhe denoncon realitetin e tillë çfarë është, realitetin e shëmtuar dhe kështu bile ndërgjegjen e tij prej poeti e ka të pastër.
Në poezitë: “Dita e lirisë”, “Lutje -I-“, “Lutje III”- etj.

Poeti është sall ndërmjetës, ai e shpalos këtë realitet dhe e ka parasysh se vetëm ai që nuk e respekton realitetin mund të ndryshojë atë. Përndryshe kanoset rreziku që Arti i gërditjes, që paralajmërohet në poezinë “Letër Arben Idrizit”, të shndërrohet në propozim estetik, në një rrymë letrare dhe në propozim etik kur kemi të bëjmë me jetën e shtetit më të ri të kontinentit të vjetër.

Antoni Artaud pati thënë që nuk ekziston njeri që ndonjëherë ka shkruar, apo pikturuar, skalitur, modeluar, ndërtuar, shpikur, veç për të dalë jashtë ferrit.

Arti ekziston për arsye se njeriu kurrë nuk ka qenë në paqe me realitetin, i ngopuri ka kënduar, ndërsa i urituri ka thurur vargje apo ka pikturuar brenda kullës së fildishtë a brenda shpellës, sidoqoftë, është përpjekur për ta ndryshuar atë realitet.

Poezia e Matoshit në mënyrë të sinqertë flet për këtë realitet, jo që flet, por klith bile.

Autori e di se detyra e poezisë është donkishoteske, e madhe dhe fisnike, një luftë e humbur ende pa filluar, ndërsa fituesi i çmimit “Nobel” për letërsi, polaku Czeslaw Milosz “merr guximin” dhe në një poezi të tij pyet: “Çfarë lloj poezie është ajo që nuk i shpëton kombet dhe popujt”?

Qartësia e vargut, sidomos kur në vete përmban imazhe poetike, është një nga detyrat më të vështira të poetit. Matoshi këtë e arrin në mënyrë të përsosur saqë mesazhi që na vjen nga vargu e marrim pothuaj jo nëpërmjet gjuhës, por me ndihmën e imazheve, si të ishin videoklipe. Të arriturat e këtij libri na paraqiten të lira dhe spontane kështu që lexuesi, ashtu si edhe duhet të ndodhë kur gjendemi para një poeti të mirëfilltë, nuk ka qasje në përpjekjet apo orvatjet e autorit që fshihen pas këtij rezultati.

Tashmë është një gjë e pranuar se origjinaliteti letrar pothuaj gjithmonë rrjedh nga sinqeriteti. Anton Çehovi në lidhje me këtë pati thënë: Kurrë nuk duhet të gënjehet.

Arti e ka këtë madhështi të veçantë: Nuk e toleron gënjeshtrën.
Mund të gënjehet në dashuri, në politikë, në mjekësi, mund të mashtrohen njerëzit madje edhe nga Zoti, por në art nuk mund të gënjehet.

Mexico City, qershor, 2013

Legjenda: Është një e vërtetë e njohur tashmë se njeriu është poezia e tij dhe poezia është vetë njeriu: mjaftueka sall njana me u dritësue (një farë e spermës)/me u ba njeri/me u ba poezi… (“Qenia, shkrimi…”)