Fituesit e konkursit për dramën shqipe “Katarina Josipi” për këtë vit do të ndahen më 9 nëntor të këtij viti, në ditëlindjen e “Katarina Josipit”. Janë 44 tekste të autorëve të ndryshëm që deri më tani janë dërguar në Teatrin Kombëtar të Kosovës. Së shpejti, ministri i Kulturës së Kosovës do të nënshkruajë rregulloren për ndarjen e çmimeve, gjë që do ti hapë rrugën për themelimin e jurisë, e cila do të vlerësojë tekstet konkurruese.

Drejtori Artistik i TKK-së, Emin Emini, në një prononcim për mediat e Kosovës ka thënë se çmimet do të ndahen më 9 nëntor, në ditëlindjen e Katarinës. “Këtë vit në garë për tri çmimet e para të këtij konkursi janë 44 tekste dramatike, të cilat do të vlerësohen nga një juri prej 5 vetash që po punojnë për ti verifikuar tekstet që garojnë, nëse janë apo jo pajtim me kriteret e konkursit”, ka thënë Emini, raporton Koha. Konkursi i dramës shqipe “Katarina Josipi” është i hapur për të gjithë krijuesit shqiptarë që shkruajnë dramë.

Disa nga rregullat bazë të këtij konkursi janë: dramat në këtë konkurs duhet të jenë jo më të shkurtra se 50 minuta; do të merren në shqyrtim dramat e të gjitha zhanreve; dramat e papërfunduara apo sinopsiset nuk do të merren fare në shqyrtim; dramat duhet të jenë origjinale, të shkruara mbas vitit 2000, të mos jenë vënë në skenë ndonjëherë të mos jenë botuar. Dramat dorëzohen në tri kopje.

Faqja e parë duhet të përmbajë: emrin dhe mbiemrin e autorit, adresën e autorit dhe mënyrën e kontaktimit me të, të dhëna për dramën: kur është shkruar, një sinopsis dhe mbishkrimin “Konkursi për Dramë Kombëtare “Katarina Josipi 2013”. Duhet të dërgohen në adresë të Teatrit Kombëtar të Kosovës (Teatri Kombëtar i Kosovës, Sheshi Nëna Terezë, nr.21, 10000 – Prishtinë, Kosovë). Tri dramat më të mira vlerësohen me tri çmime.

Drama që fiton vendin e parë, konsiderohet si dramë potenciale për t’u inskenuar në njërin nga sezonet e ardhshëm në TKK. Tri dramat fituese botohen në një edicion special. Konkursi i dramës kombëtare që organizon Teatri Kombëtar i Kosovës mban emrin e një aktoreje të shquar, Katarina Josipi (1923- 1969).

Është një nga themelueset e dramës dhe teatrit shqip në Kosovë, përkrah Antoneta Karahasanit, Matej Serreqit, Shemsi Zherkës, Shaban Gashit e shumë amatorëve të tjerë. Në vitin 1948, ajo bëhet pjesë e Teatrit të Prishtinës, femra e parë shqiptare në Teatrin Popullor Krahinor të Prishtinës. Në këtë skenë ajo aktroi për 21 vjet, personazhe nga repertori kombëtar dhe botëror i teatrit.

Sot në Prishtinë mbahet konferenca “Sukseset dhe sfidat e autorëve shqiptarë në mërgatë”. Në këtë konferencë të shkrimtarëve dhe poetëve nga diaspora pritet të marrin pjesë drejtues e përfaqësues të Lidhjes së shkrimtarëve, artistëve dhe krijuesve shqiptarë në Gjermani, Lidhjes së shkrimtarëve dhe krijuesve shqiptarë “Aleksandër Moisiu” në Austri, Shoqatës së shkrimtarëve, artistëve dhe krijuesve shqiptarë “Papa Klementi XI” në Suedi, Shoqatës së shkrimtarëve shqiptarë në Zvicër, Lidhjes së shkrimtarëve, artistëve dhe krijuesve shqiptarë në Norvegji, si edhe krijues letrarë nga mërgata kosovarë në vendet tjera.

Konferenca me autorët shqiptarë nga diaspora ka për qëllim themelimin e një asociacioni të përbashkët, me emrin Unioni i Krijuesve nga Diaspora, transmeton Koha.

Aktivitetet e autorët nga diaspora vazhdojnë me aktivitete tjera letrare. Në Orën 13, në Bibliotekën Kombëtare dhe Universitare të Kosovës do të hapet panairi I librit dhe do të bëhen promovime librash të autorëve nga diaspora, ndërsa në orën 17, në Novobërdë, do të mbahet Ora e madhe letrare.

Punëtorëve të arsimit që kanë punuar nga viti 1990 e deri në vitin 1999, do t’u njihet stazhi i punës, përmes një projektligji që është duke u përgatitur nga Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) Xhavit Dakaj, sekretar i përhershëm në këtë ministri, thotë se përmes projektligjit do t’u njihet statusi juridik punëtorëve të arsimit, atyre që nuk kanë pasur as sigurim, nuk kanë paguar tatim, nuk u është njohur stazhi i përvojës së punës.

Pra, sipas tij, këto do të rregullohen me ligj. “Edhe pse është folur që këta t’i kenë këto të drejta faktikisht, juridikisht nuk i kanë, këto të drejta tashmë do të legjitimohen.

Një prej tyre është njohja e 10 viteve si stazh pune dhe në bazë të buxhetit të bëhet ndonjë kompensim, pastaj qeveria do të vendosë se kah më tutje sepse ky tani është vetëm një draft”, tha ai, shkruan Zëri.

Dakaj tha se projektligji është në fazën përgatitore, ku është në diskutim të brendshëm. Ai tha se akterët e brendshëm, shkollat dhe institucionet e ndryshme kanë të drejtë t’i japin komentet e tyre. Ai më tej tha se më pas projektligji do të dalë në diskutim të jashtëm publik deri në fund të këtij muaji, pas këtij diskutimi do të dërgohet në qeveri, ndërsa në shtatorë të dërgohet në Kuvend për aprovim.

Alush Istogu, drejtor i administratës së arsimit para universitar, thotë se për këtë çështje janë formuar grupet punuese, kanë incizuar gjendjen nëpër të gjitha institucionet arsimore në të gjitha komunat.

Sipas tij, çdo shkollë ka pasur për obligim që ta paraqesë regjistrin e punëtorëve që kanë punuar në vitet 90-99, nëse janë djegur dokumentacionet, janë formuar komisione të veçanta për verifikimin e atyre punëtorëve që kanë punuar.

Autorja e ka gjetur mjaft mirë titullin e botimit të saj teksa e ka quajtur: “Një verë pa burra”. Kurse botimet “Pegi”, në vazhdën e sjelljes në shqip të autorëve të njohur, kanë menduar se autorja Siri Hustveld i përshtatet fizionomisë moderne, që kjo Shtëpi botuese po mban në letrat shqipe me titujt e përzgjedhur. Do të ishte e tepruar të thoshim se ky libër është një himn për femrën, por që është një sfidë e gjinisë femërore, këtë nuk e mëdysh. Mund të mëdyshet vetëm dikush që e merr si libër të lehtë me histori sentimentale. Libri ka në qendër një personazh dhe rreth saj janë kategori të ndryshme femrash. Që nga ato që kanë fare përballë vdekjen (janë të moshuara), tek një grup të rejash që po futen në jetë dhe në mes të gjithë këtij qerthulli struktural është vetë ajo, personazhi kryesor.

Shpërpjesëtimi i moshës së personazheve të ndryshme teknikisht i jep të drejtë autores që të projektojë idenë e vet. Femra dhe sfidat e saj: të moshës, shpirtit, mendimit. Femra, ashtu si mashkulli, ka nevojat e veta dhe metamorfozat që sjell kalimi i moshës nuk duhet të përcillen si tragjedi. Ato janë. Ato ndodhin. Mia, personazhi kryesor i veprës, vjen pas një pauze me të shoqin. Mund të merret edhe si ndarje, por që nuk përjetohet si tragjedi, sesa një humbje. Në fakt, autorja këtë pauzë na bën ta perceptojmë si ndarje. Në një apartament tashmë ku qëndrojnë edhe shoqet e t’ëmës, që janë pa burra prej kohësh, ajo shikon jetën e saj të re, por edhe periudha të ndryshme të saj. Mrekullia e këtij libri është mungesa e zbukurimit dhe shkrimi i hapur për gjithçka. Në libër, personazhi që mediton, që rrëfen dhe që na përcjell në vetën e parë është e bindur për të 55 vitet që ka mbi kurrizin e saj. Një jetë e tërë, por asnjëherë e menduar, se është e çuar keq. Ndërsa në fillimet e saj është e trishtuar për atë që i ka ndodhur doradorës kupton se në atë qerthull femëror po mëson shumë.

Dhe, nga kjo botë, ke se çfarë të mësosh. Më së pari femrat, por nga ana tjetër edhe çdo individ që do të dëshironte të shikonte ndryshe jetën e vet. Në këtë përsiatje të autores, Mia ka mundësi që dora-dorës të modifikojë vetveten e saj dhe pak nga pak dhe mjedisin përreth e saj, në një rrethinë që të themi është larg metropolit. Por jo shumë. Është mjedisi që do t’i rrëfejë udhën e vërtetë dhe të gjithë jetën në një retro që ajo e bën me narracionin e saj të brendshëm. Struktura e veprës është shumë interesante dhe shpesh ndërthuret narracioni me kujtimet por edhe me citime të autorëve shumë klasikë. Ndoshta edhe këtë s’duhet të harrojmë. Në vepër ke gati një kurs të së shkruarit gratis, që autorja e blaton përmes personazhit të saj; ke qasjen me shkrimtarë të mëdhenj, por jo thjesht nga fushëpamja e autores por nga këndvështrimi më i mirë bashkëkohor i letërsisë; dhe mbi të gjitha një libër të shkruar mirë. Nuk e dimë nëse libri është përkthyer apo shqipëruar. Botuesja e ka kthyer si normë të saj që në kopertinë të vendosë emrat e përkthyesve të saj. Fillimisht sipas saj, ka qenë kërkesë e përkthyesve dhe insistim i tyre! Në rastin e Ëngjëllushe Shqarrit, që në kopertinë thuhet se ka shqipëruar e brenda përkthyer nuk e dimë nëse vërtetë e ka përkthyer apo shqipëruar.

Gjithsesi, transmeton BW, duket që romani është i ardhur në mënyrë korrekte, prej përgjegjësisë që znj, Shqarri ia njeh shpesh vetes. Ndoshta shqipërimi ka qenë i nevojshëm për shkak të vështirësisë që përcjell një autore e tillë kaq interesante si Hustveld, që tashmë njeh veprat e saj të përkthyer në gati 30 gjuhë. Analiza e përkthimit tek ne është luks, ende që të bëhet. Libri për publikun tonë ruan edhe kultivon edhe një nga vlerat e tij pasi të njeh me një letërsi jo vetëm të mirëfilli bashkëkohore por edhe autorë të tillë, që meritojnë review nga organe të njohura ndërkombëtare. Por. Le të kthehemi te vepra jonë. Autorja duket se i ka vënë vetes si qëllim të shkojë në kulmin e shqyrtimit të identitetit. Me anë të shtjellës që e bën te personazhi i saj, Mia, autorja na tregon jo vetëm pjekurinë artistike por edhe një gjetje të mirë artistike. Interesante janë paragrafët e Austen herë pas here:”…Nuk besoj të kem hapur një libër gjatë të gjithë jetës time ku të mos kem gjetur diçka në lidhje me pabesinë e grave. Këngët dhe proverbat, të gjitha bëjnë fjalë për mendjelehtësinë e grave.

Por ju mund të thoni se të gjitha këto janë shkruar nga burrat”. Dhe vazhdon, po me gojën e të njëjtës autore. “Ndoshta do ta them po, po, ju lutem të mos u referohemi librave. Burrat kanë pasur të gjitha shanset e mundshme krahasuar me ne për të rrëfyer historitë e tyre. Ata kanë pasur shumë më tepër se ne për t’u arsimuar; pena ka qenë në duart e tyre. Nuk do t’ju lejoj që të përdorni librat për të provuar diçka”…Shkrimi i kësaj gruaje, thotë autorja jonë, kishte të njëjtën saktësi dhe qartësi si edhe proza e saj. Por ne e lëmë shtjellën këtu. Identiteti që kërkon autorja është një rrugë që e përshkon shumë mirë dhe kushdo mund ta ndjekë qetazi në këtë roman të shkruar aq mirë. Grafikisht ka diçka që nuk shkon tek libri dhe të jep përshtypjen e një malli të lirë, gjë që nuk është i vërtetë në shtjellimin vet.Përzgjedhja e “Pegit” me këtë libër është e këndshme dhe e dëshirueshme për të gjithë, por edhe një urë për të njohur një autore interesante.