Gent Gjini
Në çdo sistem juridik dhe politik, respektvisht shtetet sovrane, në ligjet aplikative të Kodeve penale e kane te rregulluar kapitullin penal, për tradhëtinë që bëhen ndaj vendit, por edhe kryengritjet te armatosura. Edhe Kodi Penal i Kosovës, e ka te përfshirë në Kushtetuetën e saj, gjejgjesisht në kodin Penal këto lloj inkriminimesh në veprat penale, dhe lehte mund ato të i gjesh bukur të shkruara, dhe të klasifikuara këto vepra penale.
Pasi që në ngjarjet aktuale, në Republiken e Turqisë lidhur me grushtetin, apo kryengritjen sipas botëkuptimit apo leximit të kodit Penal të Kosovës , këto kanë zëne jehonë të madhe në syte e gjithë njerzëve, dhe mbarë gjithë opionin ndërkombëtar, e veqmas autoritet shtetëore Turke, për sulmin ushtarak, e një pjesë të ushtrisë. Në këtë forme te ashtuquajturës grushtet synimi ishte që ta marrin qeverisjen në dorë, dhe të i sulmojnë institucionet, e veqmas cak nder këta ushtar mirë të pregaditur, ka qenë presidenti i Turqisë, Erdogan. Edhe pse sulmi ushtarak u neutrailzua për një kohë të shpejt, duke e ditur ashtu se ka pasur edhe dhunë ,dhe viktima, dhe ajo e anës tjeter, si kundërpeshë atë popull mirë mobilizuar, që mos ta lejojnë ushtrinë, populli me këmbëngulje vendosi situaten nën kontroll, dhe gjitha u kthye normalitetit.
Por si analogji e kesaj ngjarjeje, për të bërë paralele, ndërmjet rrugës apo kanaleve juridike e gjyqësore që tani, do ta përshkruaj situtatën për këta ushtarak dhe udhëhqës ushtarak të inkriminuar, do elaboroj veprat penale, për të cilën do të mund te gjykohen dhe mund të dënohen si në shtetin Turk ashtu edhe si në supozim, po të ishin prezent këso situatash edhe në sistemin juridik të Kosovës, gjegjësisht ato kode Penale se si e parashohin, keso inkriminimesh dhe cilat janë ato masat dhe ato ndëshkimet, që do duhet të merren ndaj inkriminuesve të këtyre vepra penale te rënda, për shtetin dhe sistemin Kushtetues të vendit.
Kodi penal, i Kosovës siq e ceka më lartë duke e trajtuar aspektin ligjor këto vepra penale, dhe pergjegjëisinë penale, për këta, kushtmisht mund të them, që është me human. Edhe pse dënimet prapë nuk janë të vogëla, por ajo si bindje që e kam ky “humanizëm” ka derivuar, nga ajo që jemi të rreshtuar si gjitha shtetet europiane, se këtë kapitull e kanë derivuar ligjet europiane, dhe standardet e civilzuara. Duke përshkruar atë se shteti i Republikës së Kosovës, të ardhmen e saj, apo prespektivën e ka Europiane dhe që do ndodhet, anëtarësohet shpejt ne NATO. Por që besa, këtu duhet të bëhet fjalë, edhe për prezencën e ndërkombëtarëve në Republikën e Kosovës, sa i përket fushës se sigurisë së brendshme, dhe të jashtme te Republikës së Kosovës ,qe do të jenë edhe me tej keto komptenca ,nën mbikqyrjen nga autoritetet ndërkombëtare,. Dhe kjo ka bërë me siguri, që shteti i Kosovës, këto te i përballoj me lehtë, dhe të menaxhojë menjëherë me krizën, kur mund të egzistojnë ngrijtje, seperatiste apo kryengritjesh, si sulm ndaj rendit Kushtetues dhe demokratik të Kosovës.
Kodi penal i Kosovës, për veprat penale të kryengritjeve të armatosura, që cenojnë rendin kushtetues dhe demokratik, gjegjësisht, edhe për qëllimet e marrjes në dorë të pushtetit me dhunë, për ata akterët dhe inkriminuesit ka paraparë dënimet prej 10 deri në 15 vitesh burgim. Ku dënimi me burgim, prej 10 vjetëve do të marrin ata që kanë qenë të komanduara, dhe kanë respektuar urdhërat e oficereve, apo bartësve me të lartë, ndërsa supremët me autoritet komanduese më të lartë, apo oficerët dënimet ndaj tyre do të jenë 15 vjetësh burgim.
Kështu e parasheh, dhe e rregullon kapitullin e veprave penale, kur cenohet rendi demokratik, dhe kushtetues i vendit, me fjalë të tjera edhe vlerat demokratike te vendit.
Shteti i Republikës së Turqisë në trajtim të këtye veprave penale, për cenim të rendit kushteutes dhe demokratik të vendit, për përmbysje, dhe marje me dhunë të pushtetit, tani se si e rregullon ajo nuk parasheh dënime shumë të larta të burgimit. Ndonëse prapë burgosjet me burgim janë, më të mëdha se në shtetet në Europë, por me ligjet tani aplikative, dënimin me vdekje nuk e paresheh kodi Penal i Republikës se Turqisë për këso veprash penale.
Shteti i Republikës së Turqisë para disa vjetëve, e ka hequr dënimin me vdekje, dhe jo shume larg prej asaj kohe. Dhe intencat e politikës, udhëheqëse të Republikës së Turqisë kanë qene te orientuara që edhe ata të trasojnë rrugën në vlerat europiane. Dhe si rrjedhoje e kesaj, agjende europiane shteti i Republikës së Turqisë qe ka bërë reformimet në sistemin ligjor, për të qenë anëtare e Bashkimit Europian. Edhe pse dënimi me vdekje eshte abroguar në kodin Penal të Republikës se Turqisë dhe në kushtetutën aktuale, ajo ka berë refomime të mëdha drejt, në ato te drejta civilizuese demokratike. Kjo mund te permendet vetëm formalisht e shkruar, në Kushtetutën dhe ne kodet penale të shtetit të Republikes së Turqisë. Por me sa shihet tani me keto situata të ndodhura ,tendencat janë dhe që ,do tentojnë që ta kthejnë dënimin me vdekje, dhe atë do ta trajtojnë, në Mexhlis në (Parlamentin) e Turqisë.
Republika e Turqisë në historinë e shtetëndërtimtit e saj, dhe kontinuitetin e formimit demokratik, që kane percjellur pushtet që kanë udhehequr shtetin, që një kohe relativisht, bukur te gjatë te kohës, shtetin e Republikes se Turqisë e kane përcjellur nje varg grushtetesh ushtarake.
Qe këto lloj grushtetesh të cilët kane ardhur, në pushtet dhe kane rëzuar krerët udhëhqëës demokratik, që janë zgjedhur prej popullit ,duke e mare në dorë qeverine dhe duke vendosur qeveri teknike. Edhe pse ato në nje kohë dikun kanë që të mira, e dikun jo, në rrethanat e ndodhura te kohës shtetin e Turqise gjithmonë, respektvisht ai popull i saj ka pasur drro, ndaj ushtarakëve udhëheqës. Sepse ata kanë qenë të dhunshëm, përgjakshëm dhe jo demokratike, por anës tjeter këta kanë qenë subjekt aktiv ne drejtmin e politikës së vendit. Por edhe, pse këtë formë nuk e njohin sistemet, e qeverisjes demokratike ne parim , në ato kohëra te veta te tyre, këëta kane rezuar te themi “Diktator” që kanë dalur nga popullli dhe qëllimisht apo jo qëllimisht, i kanë bërë mire vendit sepse aty, me pastaj formohej qeveria teknike, dhe menjëherë shkohej në zgjedhje demokratike të reja, dhe rregullohej nga ajo katrahurrë, drejte demokracise . Pra në disa shtete me kulturë, ndryshe nga Europa, këto vlera kanë qenë të mirëseardhura, kushtimisht edhe jo te mirseardhura, por këtë sistem populli e kishte akceptuar në vetëdije, formë zakoni për ketë solucion të mundshëm të krizës.
Shteti i Republikes së Turqise, tani e ka rrugen e saj të vërtet nëse deshiron te shkoje, drejt vlerave Europiane, vlerave që njohin gjitha shtetet Europiane, dhe civilzuese, për të mos pasur dënimin me vdekje, dhe mos ta fuqizojnë atë, apo asaj qe shteti Turk me fuqizimin e dënimit me vdekje, vendin e saj do ta kthej me vlera kah lindja, me ato të drejtat barbare e të dhunshme. Dhe kështu, do ta rrezikoj anëtarësimin në Europë dhe gjitha vlerat civilizuese, që i pranon bota. Kështu , si NATO-ja, partneritet ekonomike, politike, e qe nga kjo shteti i Republikës së Turqisë, nuk do mund të jetë ashtu edhe anëtar, nëpër organizma të fuqishme për të drejtat e njeriut, si Këshilli i Europës, në të cilën është anëtare.