104 admiralë turq në pension sfiduan publikisht presidentin, Rexhep Tajip Erdogan në një letër të hapur, dhe 10 prej tyre përfunduan në burg, të akuzuar për komplotin e një grushti shteti.
Nuk ishte e rastit që episodi erdhi ndërsa Erdogan e gjen veten në mes të një pasazhi politik më intensiv të karrierës së tij, pasi përkeqësimi i pandemisë dhe ekonomisë e kanë lënë presidentin të rrëshqasë në sondazhet e opinionit edhe kur ai grumbullon më shumë kompetenca.
Për të frymëzuar besnikët e partisë, Erdogan është kthyer përsëri për të paralajmëruar një nga idetë e tij të preferuara të mëdha: të ndërtojë një kanal, përmes Stambollit, nga Deti i Zi në Detin Marmara për të hapur një rrugë të re transporti paralele me Bosforin e ngushtë.
Sipas NYT, përdorimi i atyre rrugëve ujore natyrore drejtohet nga Konventa Montreux, një traktat ndërkombëtar i nënshkruar në 1936. Krahas mbështetjes së tij për projektin e ndërtimit të kanalit, Erdogan ka sinjalizuar se ai mund të heqë dorë nga traktati. Alarmi nuk vonoi të ndiqte.
Sipas traktatit, Turqia ra dakord për kalimin e lirë të anijeve civile dhe tregtare por një kontroll të rreptë të anijeve luftarake, veçanërisht të fuqive të jashtme, të cilat kanë mbajtur paqen në rajon.
Ndër të parët që kundërshtuan me forcë ishin admiralët në pension të Turqisë, të cilët fundjavën e kaluar vunë emrat e tyre në një letër të hapur duke paralajmëruar se Konventa e Montreux ishte një dokument i rëndësishëm themelues për sigurinë dhe sovranitetin e Turqisë dhe nuk duhej të vihej për debat.
Admiralët janë larg nga kundërshtarët e vetëm të kanalit. Të tjerët përfshijnë kryebashkiakun e njohur të Stambollit, Ekrem Imamoglu, së bashku me ambientalistët, ekologjistët dhe planifikuesit urban.
Por admiralët ngritën zemërim të veçantë nga Erdogan, qeveria e të cilit u tërhoq shpejt.
Dhjetë nga nënshkruesit u arrestuan të hënën dhe katër të tjerë nuk u burgosën për shkak të viteve të tyre të përparuara. Erdogan i akuzoi ata për komplotin e një grushti shteti, një akuzë toksike pas katër vjetësh me mijëra ndalime dhe spastrime që nga grushti i fundit i dështuar i shtetit.
Shumica e analistëve thanë se Erdogan dhe këshilltarët e tij e dinin pamundësinë e ndryshimit të Konventës Montreux, por që politikani veteran po e përdor çështjen për të ngritur një stuhi.
“Është mënyra e qeverisë për të lobuar për kanalin,” tha Asli Aydintasbas, një anëtar i vjetër i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet e Jashtme.