Francesca Mannocchi
“Zoti Sekretar i Shtetit, ju folët si hebre më parë. Unë jam një qytetar egjiptian, i rritur në një lagje krah për krah me hebrenjtë e Egjiptit. Ata kurrë nuk kanë vuajtur asnjë formë shtypjeje apo diskriminimi”.
Kështu dje presidenti egjiptian al-Sisi iu drejtua Sekretarit Amerikan të Shtetit Blinken, i cili ishte për vizitë në Kajro, një hap i domosdoshëm për të kërkuar një zgjidhje për qindra mijëra njerëz të zhvendosur nga shtëpitë e tyre pas urdhrit të evakuimit të së premtes së kaluar nga një pjesë e qeverisë izraelite.
Shtoi al-Sisi: “Përgjigja e Izraelit shkoi shumë përtej parimit të së drejtës për vetëmbrojtje, ajo përbën dënim kolektiv”.
Një deklaratë nga zyra e presidentit egjiptian, e lëshuar pas një takimi të këshillit të sigurisë kombëtare, tha se Egjipti hodhi poshtë çdo plan për të zhvendosur palestinezët “në kurriz të vendeve të tjera” dhe se siguria e vetë Kajros përfaqëson një vijë të kuqe.
Al-Sisi ka thënë se është i gatshëm të ofrojë ndihmë për Gazën, e gjithë kjo ndërkohë që ndihma humanitare nga disa vende po grumbullohet në Gadishullin Sinai të Egjiptit, sepse ende nuk është arritur një marrëveshje për të lejuar dërgimin e sigurt në Gaza.
Pjesa jugore e kufirit, muri 11 kilometra që ndan Gazën nga Egjipti dhe është e vetmja rrugëdalje jo-izraelite nga territori i rrethuar, është mbyllur që nga java e kaluar, pasi tre bombardime të veçanta në më pak se 24 orë e bënë atë të paarritshme, atë që është rruga e fundit e shpëtimit.
Pikërisht atje, në Egjipt, janë përqendruar përpjekjet diplomatike.
Blinken duhet të ndërmjetësojë, të përpiqet të negociojë me al-Sisi në mënyrë që ai të pranojë të mirëpresë refugjatët.
Çështja sot, dy ditë pas urdhrit të evakuimit nga pjesa veriore e Rripit, është se cilat janë kushtet, nëse ka, që Kajro të vihet në dispozicion.
Në luftën e Gazës në fillim të vitit 2009, ministri i jashtëm i atëhershëm egjiptian Ahmed Aboul Gheit refuzoi të hapte pikën kufitare Rafah për refugjatët palestinezë dhe sot Egjipti duket po aq ngurrues.
Në një editorial të shtunën e kaluar, The Economist pyeti: a mund të bindet Egjipti të pranojë refugjatët nga Gaza? Nëse po, si? Leva, edhe një herë duket se është ajo ekonomike dhe, siç na kujton The Economist, nuk do të ishte hera e parë.
Pas Luftës së Gjirit, në këmbim të një kredie prej 10 miliardë dollarësh (atëherë një e katërta e borxhit të tij të jashtëm), Mubarak dërgoi trupat e tij për t’u bashkuar me forcat amerikane kundër Irakut.
Por të gjitha pyetjet për të ardhmen do të mbeten të hapura. Të mirëpresësh refugjatët që ikin nga Gaza do të thotë të jesh gati për t’u garantuar atyre strehim, shkolla dhe kujdes shëndetësor.
Por çështja nëse duhet apo jo lejimi i daljes ka ringjallur një dilemë dekadash në Kajro: ekziston çështja e sigurisë në Sinai – një rajon ku Egjipti ka luftuar kundër militantëve islamistë për një dekadë, dhe tashmë është shumë i militarizuar – dhe do të ishte problematike që Egjipti të shihej si dashamirës me zhvendosjen e detyruar të palestinezëve.
Askush nuk është i gatshëm të besojë se qindra mijëra njerëz që ikin nga Gaza do të kthehen. Shpejt jo ose më shumë gjasa kurrë.
Shtyrja e palestinezëve në Sinai “nuk është e pranueshme”, tha ish-ministri i Jashtëm egjiptian Mohamed al-Orabi për Washington Post.
“Nëse do të flisnim për këtë alternativë, do të ishte fundi i çështjes palestineze”.
Përafërsisht 70% e popullsisë së Rripit të Gazës e di mirë këtë dhe tashmë përbëhet nga refugjatë, të detyruar të lënë shtëpitë e tyre në territorin që tani është Izraeli dhe që nuk kanë pasur kurrë leje për t’u kthyer.
Duke folur në mënyrë anonime për Cairo News, disa zyrtarë të lartë egjiptianë denoncuan “thirrjet për një eksod masiv” nga “disa parti”, të cilat janë një “metodë për të zbrazur Rripin e Gazës nga banorët e saj dhe për të likuiduar çështjen palestineze”.
Thirrjet duket se ngjallin deklaratat e deputetit izraelit Ariel Kallner, i cili bëri thirrje për spastrim etnik të Gazës.
Kallner shkroi se Izraeli duhet të ketë “vetëm një qëllim: Nakba! Nakbeja e Gazës dhe Nakbeja e kujtdo që guxon të bashkohet!”.
Një katastrofë e re që ngjall një të vjetër prej 75 vitesh.
Pikërisht në fjalën Nakba, katastrofë, qëndron zgjedhja e shumë njerëzve për të mos u larguar.
Zgjedhja e shumë njerëzve që përpiqen të lëvizin nga Veriu në Jug të Rripit, pavarësisht frikës se mos goditen, pavarësisht rrugëve të shkatërruara nga bombardimet dhe mungesës së shërbimeve dhe mjeteve të transportit. Nakba, katastrofë, është tmerri që po përsëritet e shkuara, se viti 2023 është vazhdimi i vitit 1948, datë që e ka shënuar këtë popull për breza të tërë.
Me fjalën Nakba, palestinezët tregojnë zhvendosjen e detyruar nga territoret e tyre kur u themelua Shteti i Izraelit.
Në luftën ndërmjet viteve 1947 dhe 1949, të paktën 13 mijë palestinezë u vranë, 400 fshatra arabe u shkatërruan dhe rreth 750 mijë njerëz u detyruan të linin shtëpitë e tyre.
Në fund të luftës, Izraeli zotëronte afërsisht 40% të zonës së caktuar fillimisht për palestinezët nga plani i ndarjes së Kombeve të Bashkuara të vitit 1947.
Ato vite u dhanë palestinezëve një fat si të mërguar dhe disa ngjarje që shënuan kujtesën kolektive, si masakra në Deir Yassin, një fshat në rrugën midis Tel Avivit dhe Jerusalemit.
Të paktën 100 njerëz u vranë, duke përfshirë gra dhe fëmijë.
Një masakër që ngjalli frikë të përhapur në mesin e palestinezëve dhe i shtyu shumë të braktisnin shtëpitë e tyre.
Këto familje nuk u lejuan kurrë të ktheheshin, prandaj perspektiva e zhvendosjes mbart me vete jehonën e kujtimeve të së kaluarës, siç u nënvizua të premten e kaluar, në Aman, gjatë një bisede me Sekretarin e Shtetit të SHBA-së Antony Blinken dhe Mahmoud Abbas, presidentin palestinez.
“Zhvendosja e detyruar – tha ai – do të përbënte një Nakba të dytë për popullin palestinez”.
Prandaj, pak në Gaza shohin një zgjidhje në tendat e shkretëtirës së Sinait (duke supozuar se al-Sisi do të pranojë).
Kjo ka ndodhur në luftërat e mëparshme në Gaza, por ata nuk janë larguar, sepse e dinë se nuk u garantohet “e drejta e kthimit”.
Rezoluta 194 e Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara e vitit 1948, si dhe Rezoluta 3236 e Kombeve të Bashkuara e vitit 1974 dhe Konventa e vitit 1951 në lidhje me statusin e refugjatëve, parashikojnë se “palestinezët do të konsiderohen refugjatë palestinezë dhe kanë të drejtën e kthimit”, por Izraeli e ka mohuar çdo përgjegjësi për zhvendosjen e palestinezëve dhe ka refuzuar gjithmonë ta garantojë atë, duke thënë se kjo do të shënonte fundin e identitetit të Izraelit si një shtet hebre.
Deri më sot, shumica e palestinezëve janë bërë refugjatë pa shtetësi në Rripin e Gazës, Bregun Perëndimor dhe vendet fqinje arabe, dhe shumica dërrmuese e 6.2 milionë palestinezëve aktualë në Lindjen e Mesme kanë mbetur pa shtetësi deri në brezin e tretë ose të katërt.
Në vitin 2007, Mahmoud Darwish, një nga zërat më të rëndësishëm palestinezë, tha: “Palestinezët janë i vetmi komb në botë që ndihet me siguri se sot është më e mirë se ajo që do të vijë në ditët më pas”.
Sepse ditët që vijnë përfaqësojnë frikën se e ardhmja do të sjellë përsëri fantazmat e së shkuarës, se katastrofa do të kthehet në një katastrofë më të keqe. Ndikimi i Nakba-s, një ngjarje historike katastrofike në ndërgjegjen kolektive të popullit palestinez, është nënvlerësuar gjerësisht nga Perëndimi, por sot është vendimtar për të kuptuar pse shumë palestinezë në Gaza, megjithëse nuk ka vend të sigurt nga rreziku i të qenit të bombarduar, zgjedhin të qëndrojnë në rrezik të vdesin dhe të mos zhvendosen edhe një herë, të detyruar të jetojnë në një tendë në Sinain e Veriut, duke e ditur se e drejta e kthimit për ta nuk do të jetë kurrë e mundur, siç nuk ka qenë në të kaluarën.