(Shënime mbi romanin “Nata pa të nesërme” të Bedri Islamit)

Romani “Nata pa të nesërme” i Bedri Islamit është më i miri i shkruar në këtë lloj, i cili merr shkas nga një personazh real. Asnjëherë nuk është e lehtë të krijosh një qasje artistike dhe një qasje afër- monografike, ku flitet për një njeri real e që vepra të referojë një jetëshkrim të vërtetë, siç është romani, i cili sjell në vëmendje jetën dhe tragjedinë e Zenel Islamit dhe dramën e familjes së tij. Nevoja dhe arsye për të ruajtur raportet, pezmin emocional dhe masën e komunikimit përmes një strukture romani, ka qenë njëra nga gjërat më të vështira për autorin.

Nëse është tentuar në shumë raste të tjera të kemi një qasje artistiko- monografike, veçmas pas viteve “90-të ka qenë në çdo rast e vështirë, e për më tepër në qasjet monografike kanë mbizotëruar edhe diferencat mes romanit dhe monografisë, të cilat kanë qenë të mëdha. Qasje të tilla kërkojnë përvojë, njohje të mirë të njërës dhe tjetrës zeje, talent të jashtëzakonshëm, ruajtje ekuilibrash emocionale dhe të jetëshkrimit, përdorimi drejt i njërës dhe tjetrës masë, pa harruar idenë që duhet të mbartë romani. Një roman ka në qasjen e tij që kur ai u shfaq përherë të parë si lloji i letërsisë artistike përcjelljen e një mesazhi dhe një ideje për shoqërinë, ndërsa monografia është jetëshkrim, sado përdorime të sensit artistik që ajo të ketë.

Zenel Islami është një personazh i njohur dhe emblematik pikërisht përmes letërsisë artistike në Shqipëri. Ai është një kronikë e jashtëzakonshme, i cili ka ardhur përmes njërës nga penat dhe talentin më të madh të letërsisë shqiptare, të Migjenit, i cili e gjeti atë mes maleve të Pukës në vitet e vështira të Shqipërisë dhe të shqiptarëve, e preku me dorë, komunikoi me të, e ledhatoi, i besoi veten dhe besoi dhe atë (asnjëherë nuk është e lehtë që një poet apo shkrimtar si Migjeni t’ia besonte talentin dhe komunikimin e kohës një personazhi nëse ai nuk e përmbushte kumtin e tij), e përmes një proze brilante, ngjethëse, kumtuese, komunikuese nga një njeri jetësor dhe tokësor e futi në legjendën e kohës, në legjendën e mbijetesës njerëzore, mbijetesës shqiptare në njërin nga vendet më të varfra të Shqipërisë, për ta bërë të pavdekshëm.