Emil Jannings, një aktor gjerman që bënte filma propagandues për nazistët në vitet 1930, ishte fituesi i parë i Oscar’it legjendar. Por, a ka ndodhur një gabim? Epo, në fakt, po. Sipas disa personave, fituesi i vërtetë i atij viti, në 1929, ishte Rin Tin Tin, pastori gjerman 11-vjeçar i shpëtuar nga lufta franceze në 1918 nga një ushtar amerikan. Rin Tin Tin u bë një nga yjet më popullorë dhe më të paguar të Hollywood’it në atë kohë kur filmat pa zë ishin tendencë e kohës dhe filmimet e shoqëruara me audio sapo ishin prezantuar.
Rin Tin Tin luajti në 27 filma, katër prej të cilëve u publikuan vetëm në 1929. Akademia e Arteve Filmike dhe Shkencave, atëherë e sapoformuar nga Louis B Mayer, kreu i MGM, vendosi t’ia jepte një qeni statujën e parë të artë prej 34.3 centimetrash, do të krijonte përshtypjen e gabuar.
Vendimi do të vendoste një precedent kurioz dhe ekscentrik. Megjithëse Rin Tin Tin mori shumicën e votave për aktorin më të mirë në raundin e parë, Akademia mbajti një votim të dytë vetëm për aktorët njerëz.
Që atëherë, Oscar’ët kanë qenë të mbushur me kundërshti. “Walt Disney” mori 26 çmime, ndërsa Alfred Hitchcock nuk u njoh kurrë, përveçse me një statujë nderimi. Ndërsa modelonte një nga netët e Oscar’it, Bob Hope besohet se është tallur duke thënë “nëse na ka mbetur ndonjë statujë tepër, do t’ia çojmë Walt Disney”.
Pavarësisht politikave të brendshme të Oscarë’ve, pa dyshim akordimi i tyre përbën një vlerësim të dëshiruar nga të gjithë. Siç e thotë dhe posteri i këtij viti, “Ne të gjithë ëndërrojmë në ar”.
Modelimi i Oscar’it
Statuja në vetvete ka pësuar pak ndryshime që nga ceremonia e parë e dhënies sesa në vitin 1929. Ikona prej ari është projektuar në letër nga Cedric Gibbons, shefi i artit në MGM dhe transformuar në një skulpturë nga artisti i Los Anxhelosit, George Stanley.
Gibbons, i lindur në Irlandë, ishte një prej dizajnuesve më me ndikim në Hollywood. Djali i një arkitekti, ai ka të ngjarë të ketë qenë i vetmi projektues në Hollywood që udhëtoi në Paris në vitin 1925 për të vizituar format e ndryshme të art dekosë që gjendeshin atje.
Bashkëshortja e Gibbons, aktorja e njohur meksikane, Dolores del Rio, ka pretenduar se shoku i saj, Emilio Fernandez, një asistent në Hollywood në mesin e moshës 20-vjeçare pozoi nudo për George Stanley si model për statujën. Ndërsa kjo i shton ekzotizëm historisë së Oscarëve, ajo mund të ketë ndihmuar ose jo karrierën e Fernandez-it si aktor dhe regjisor. Ai fitoi të parën Palmë të Artë në 1946 për filmin Maria Candeleria. Megjithatë, nuk dihet me siguri nëse ai ishte modeli.
Nëse historia e Emilio Fernandez është disi e paprovuar, emri Oscar mbetet akoma një mister. Zyrtarisht, statuja quhet Çmimi Akademik i Meritës, por të gjithë në Hollywood e njohin si Oscar që nga viti 1934. Vetë Akademia iu përshtat këtij emri në vitin 1939. Historia më e mundshme është se kur libraria e Akademisë, Margaret Herrick, e pa për herë të parë statujën, ajo tha se ngjante si xhaxhai i saj, Oscari. Pati edhe pretendime të tjera për emrin në atë kohë, përfshirë atë se Bette David e pagëzoi me emrin e bashkëshortit të saj të parë, Harmon Oscar Nelson.
Burri prej ari
Oscar’ët origjinalë të bërë prej bronzi të larë me ar, prodhoheshin nga CW Shumway & Sons në Batavia, Ilinois. Nga mesi i viteve 1930, statuja la bronzin dhe përqafoi një mbulesë bakri, nikeli argjendi dhe mbi to një shtresë ari prej 24 karatësh. Oscarët që atëherë shkëlqyen si përpara kamerave dhe i dhanë edhe më shumë krenari fituesve që i mbanin në rafte apo tavolinat e tyre. Që nga viti 1982, prodhimi është në duart e RS Owens & Company, në Çikago.
Largimi më i madh nga dizajni i traditës erdhi në vitin 1939 kur Walt Disney’t iu dha një Çmim i dytë Nderi. Podiumi ishte prej druri, mbi të qëndronte një Oscar standard dhe krah tij një palë shkallë të vogla druri ku poshtë tyre gjendeshin shtatë xhuxha, një homazh i realizimit të Disney’t, “Borëbardha” dhe “Shtatë Xhuxhat” në 1937.
Nga vitet 1942 dhe 1945, megjithatë, kur metalet ishin të pakta, Oscar’ët u bënë me allçi të pikturuar. Marrësit ishin në gjendje t’i shkëmbenin ato me statujat e arit sapo të mbaronte lufta.
Megjithatë, tregtia me Oscar’ët është e ndaluar. Që nga viti 1950 asnjë prej fituesve ose trashëgimtarëve të tyre nuk është lejuar t’i nxjerrë ato në treg pa ia ofruar së pari Akademisë me çmimin 1 dollar.
Disa fitues kanë gjetur hendeqe interpretimi për të mundësuar shitjen. Në vitin 2011, Beatrice Welles, vajza e Orson Welles, e nxori në ankand Oscarin e të atit, që ai e fitoi në vitin 1942 për Qytetarin Kejn. U shit për 861,542 dollarë. Mund të vlejnë të tjerët më shumë?
Oscar’ët në thelb janë të paçmueshëm. Ikona të Hollywood’it, ato janë më tepër si statujat fetare. Pavarësisht nëse kjo është apo jo e vërtetë, Emil Jannings thuhet se e ka mbajtur Oscar’in e tij përpara vetes si një relikte të shenjtë teksa u është afruar trupave Aleate në Gjermani në fund të Luftës së Dytë Botërore. “Kam marrë Oscar”, qau ai, e mendohet se kjo i shpëtoi jetën.
Kryesisht e pandryshuar, statuja e Oscar’it ka ndritur në heshtje përgjatë dekadave të trazuara në Hollywood. Një dizajn kureshtar dhe shumë i lakmuar, ajo mbetet “Grali i Shenjtë” i Hollywood’it. /BBC