Maxhun Liman Gashi shpesh është në oda pajtimesh. Ai për “Kosova Sot” tregon se ishte bashkëveprimtar i Anton Çetttës e shumë pajtimtarëve të tjerë dhe ka marrë pjesë në 134 pajtime në atë kohë. Nga pas lufta, ai me shokët e tij ka pajtuar jo më pak se 18 familje
Haxhi Maxhun Liman Gashi nga Landovica është në moshën 72- vjeçare, por shumicën e kohës e kalon në oda pajtimesh. Ai ka vendosur që për herë të parë të flasë për “Kosova Sot” për pajtimet e gjaqeve tek shqiptarët. Ai thotë se ka marrë pjesë bashkë me Anton Çettën në 134 pajtime gjaqesh në kohën e okupimit serb. “Mirëpo, pas lufte, unë si anëtar i Këshillit të Pajtimit të Gjaqeve vendosa që këtë punë humane ta vazhdoj së bashku me të tjerët, pa kurrfarë pagese. Kjo na bëri të respektuar kudo që kemi shkuar dhe kjo na bëri të gëzuar, ngase kemi pajtuar 18 familje”, thotë Gashi, duke shtuar se kjo punë i nderon atë dhe shokët e tij.
Gjakmarrja është një çmenduri
Edhe pse në këtë moshë, ai mban në mend dhe citon pjesë të shumta të Kanunit e të Kuranit, sepse pohon se duke sjellë pjesë të këtyre dy kodeve të mirëfillta njerëzore ata edhe u binden fakteve se gjakmarrja është një çmenduri. Gashi falënderon edhe klerikët, si hoxhallarët dhe priftërinjtë e shehlerët, që ishin të thuash shpesh edhe bazamenti parësor për të pajtuar një familje. “Në ato momente kur e shohim se humaniteti apo ligjet në fuqi nuk e ndihmojnë familjen, atëherë kalojmë në historinë e popullit shqiptar, tradita ka rol të veçantë, sidomos kur flitet për Kanunin e Lek Dukagjinit, i cili përbënte bazat juridike dhe etiko-morale të shoqërisë shqiptare, pra përfshin ligjet, rregullat, normat, zakonet, doket, të cilat dhe pse nuk kanë qenë shkruar, kanë mbijetuar me shekuj, sepse janë ruajtur me fanatizëm në kujtesën e të parëve dhe janë transmetuar gojarisht nga populli ynë, me të njëjtin mekanizëm si janë ruajtur dhe transmetuar gjuha e bukur shqipe, folklori i pasur, zakonet fisnike dhe historia jonë e gjatë dhe e lavdishme”, thotë Gashi, duke shtuar se kishte mësuar nga babai i tij Liman Xhelili, siç e kanë quajtur. “Babai më pati thënë se po shkove në pajtim, kur mos lakmo, po shkove në pajtim, kur mos ano dhe po shkove në pajtim kurrë mos fol pa kandar, që do të thotë pa e matur mirë fjalën”, thotë ai, duke veçuar disa pajtime të mëdha në Rogovë, në Pnish dhe në Krumë të Shqipërisë, ku ishin ngatërruar dy familje për një lis. “Njëri nga ata pati rastin të kërkojë gjakun, sepse me një plumb kishte vrarë një mashkull shtëpie. Kurse po ai mashkull kishte shkrepur dy plumba dhe tjetri kishte mbetur gjallë. Pastaj kemi pajtuar raste shumë të rënda, pa i përmendur ato që tash lidhen me martesa e shkurorëzime dhe që janë mjaft të rënda, por që lidhen me çështje morali familjar”, thotë Gashi.
Nuk flinte as nga një javë
Maxhun Liman Gashi, i vetëdijshëm për rëndësinë e familjeve dhe të shuajnë ngatërresa, tregon se shpesh kanë konsultuar edhe pjesën kryesore të Kanunit, që përcakton në mënyrë të qartë se gjaku i derdhur duhet të shpaguhet, kuptohet se hakmarrja është e lidhur pazgjidhshmërisht me konceptin e “Gjakut”. Kërkimi i shkaqeve të një dhune të tillë kaq shpaguese, e cila si pasojë rezulton në gjakderdhje, na pajis ne me çelësin për të shkuar drejt koncepteve të cilat ndërtojnë strukturën etike të Kanunit. Është e lehtë të zbulosh se katër konceptet, “Betimi”-“Beja”, “Besa” (besa është një betim për armëpushim), “Nderi” dhe “Miku”, bashkëshoqërohen me “Hakmarrjen”. Për shembull, kur një burrë është fyer, ai ka të gjitha të drejtat për ta rivendosur në vend nderin e tij duke vrarë fyesin. Kur një burrë ose një mik është vrarë, gjaku i derdhur duhet të shpaguhet. Në këtë mënyrë, që të katër konceptet, “Betimi”, “Besa”, “Nderi” dhe “Miku” do të puqen mbi konceptin e “gjakut” nëpërmjet një dhune hakmarrëse. “Prandaj, edhe unë mund të them se shesh për ‘Besë’, për ‘Benë’ më ka rënë të mos fle edhe deri në një javë. Por, ajo që më gëzon mua dhe të gjithë pajtimtarët është kur shtrihet dora e pajtimit dhe fillojnë ato familje të duhen e të respektohen sikur që janë respektuar para ngatërresës. Ky është kulmi i një pajtim dhe kjo më jep frymë dhe kurajë që në oda të pajtimeve të mbërrijë të vdesë, sepse kjo më frymëzon shpirtin. Jemi popull i vogël të kemi ende hasmëri’, tregon për “Kosova Sot” Maxhun Liman Gashi.