Më 19 shtator 1630, në fshatin Gur të zonës së Hasit lindi Pjetër Bogdani, i njohur në italisht si Pietro Bogdano, kleriku dhe shkrimtari më origjinal i letërsisë së hershme shqiptare.
Ai mund të cilësohet si një mjeshtër i gjuhës shqipe dhe një nga poetët më të përndritur të poezisë së stilit barok në Shqipëri dhe në Evropë në shekullin XVII. Bogdani ka hyrë në kujtesën shqiptare edhe duke qenë teologu më i madh i krishterë në gjuhën tonë.
Pjetër Bogdani shkollimin fillor e kishte marrë në Bullgari. Veprimtaria e tij si klerik fetar kishte nisur më 1651, kur kishte filluar të punoj si meshtar në Pult dhe në fshatrat e Prizrenit.
Në vitin 1656 thirret në Romë për të vazhduar studimet e larta teologjike në Kolegjin e Propagandës së fesë. Aty mëson gjuhët e Lindjes, teksa diplomoi më 1658 për teologji dhe filozofi dhe morri titullin doktor.
Më pas emërtohet ipeshkiv i Shkodrës dhe administrator i Tivarit. 1663–1664: Njihet dhe i bën shërbime Kardinal Barbarigos, i cili në atë kohë jetonte e punonte në Romë.
Më 1675 fillon rrugëtimi i librit të tij “Çeta e profetëve”, të cilën e shkruan në atë kohë dhe ia paraqet Kongregatës së Vatikanit “Propagandës së Fidesë” për botim. Pastaj, ai filloi ta përkthej librin. Veprën e tij të përgatitur për botim ai e merr me vete më 1658 kur shkoi në Venedik.
Vepra e ipeshkvit Pjetër Bogdani “Cuenus Prothetarum de Christo Salvatore Mundi” e njohur me titullin shqip “Çeta e Profetëve” shkruar në gjuhën shqipe dhe italiane u rishtyp më 1691 dhe 1702 në Venedik me titull ndryshe.
Libri “Cuneus Prophetarum”, apo sipas përkthimit të Justin Rrotës “Çeta e profetëve”, është një nga veprat më të rëndësishme të trashëgimisë sonë të vjetër letrare. Fakti që është e para vepër origjinale në gjuhën shqipe, në krahasim me veprat e autorëve paraardhës që ishin kryesisht përkthime, e bën tepër të rëndësishëm këtë libër.
Vepra “Çeta e profetëve ka në krye një seri kushtimesh e poezish shqip, latinisht, italisht, sllavisht, shkruar për nder të Pjetër Bogdani nga miq e të njohur të tij. Dy vjershat shqipe të L. Bogdanit e të L. Sumës dhe ato të vetë autorit të shpërndara në kapituj të ndryshëm të librit, me teknikën poetike përgjithësisht të sigurt janë tregues të lëvrimit të mbarë të vjershërimit shqip në këtë kohë.
Ai ishte i përkushtuar për gjuhën shqipe, të cilën e shkroi me një dashuri të madhe. Bogdani në kohën e pushtuesit osman kërkoi lejimin e librave në gjuhën amtare, teksa punoi vazhdimisht për zhvillimin e kulturës shqiptare dhe çlirimin e vendit.
Me veprat e Pjetër Bogdanit letërsia dhe gjuha letrare shqipe shënuan hapa të rëndësishëm përpara.
Murtaja ia sjell vdekjen në Prishtinë më 6 dhjetor 1689. / KultPlus.com
