A do t’i përdorte Shekspiri, Wagneri mjetet e sotme për të krijuar veprat e tyre (n.q.s do jetonin sot)? Po Moxarti, çfarë muzike do bënte dhe me çfarë mjetesh? Ne jetojmë në vitin 2013. Ky është një fat për artin, sepse jetojmë në kohën e teknologjisë, e cila na bën të mundur realizimin e çfarëdo ideje artistike. Nga animacioni te filmi, arti vizual, etj. Po ku është arti skenik. Çfarë po ndodh me të në botë dhe në Shqipëri?
Në botë
Arti skenik është në një fazë të revolucionit të shprehjes, mendimit, perceptimit dhe realizimit. Mënyra sesi teatri, baleti, cirku dhe opera po i prezantohet publikut përveç formës tradicionale dhe lirike gradualisht po shtojnë elementët e rinj që videoprojeksioni, zhurmat, mekanika, ndriçimi dhe kostumografia po shtojnë si elementë shtesë në skenë. Kjo ka bërë që shumë gjuhë artistike si kinemaja, animacioni, dokumentari, fotografia, 3D, zëri, iluzioni, transformimi në kohë dhe atmosfera të jenë shumë prezentë në skenë, duke bërë të mundur transformimin e saj si dhe duke shtuar emocione të reja.
Elementi tjetër po aq i rëndësishëm është ndërthurja e shumë formave artistike për artin skenik. Duke filluar që nga arkitektura, arti vizual, gjuha filmike, dizajni i zhurmave, programimi i aplikacioneve, drita, muzika, etj., kanë bërë të mundur që vepra skenike të jetë më afër realizimit të një “filmi direkt” në skenë. Këto elementë janë shumë të rëndësishëm, sepse publiku i sotëm i rrethuar nga tableta dhe smartfone është shumë i kultivuar, me një mundësi imagjinate shumë të madhe. Sipas një mikes sime antropologe, njeriu modern ka nevojë për emocione të reja. Por gjithashtu, këto mjete ndihmojnë për të pasur një kontakt më të lehtë me kohën e shkuar dhe me të ardhmen. Pra përcjellja e një gjendjeje, emocioni apo ngjarje duhet ta respektojë këtë stad ku jemi sot, duke përdorur mjetet e kohës në mënyrën e duhur.
Regjia skenike
I gjithë ky zhvillim ka sjellë një ndryshim thelbësor në regjinë skenike. Regjisori i teatrit, baletit apo operës në ndryshim nga regjisori i kinemasë nuk ka mjete pune, nuk ka kamera apo montazh. Nuk shoqërohet nga ndonjë pajisje. Mjetet e tij janë njerëzit me idetë dhe mjetet e tyre. Sa më shumë njohuri të gjëra ka ky regjisor, sa më shumë komunikues, sa me më shumë njohje, aq më shumë elementë shprehës do ketë skena, duke shmangur faktin që e gjithë pesha skenike të bjerë mbi artistin në skenë. Në të tashmen, regjisori skenik do sjellë filmin në skenë, do ketë mundësinë e transferimit të publikut në kohë dhe gjendje të ndryshme dhe pse jo dhe në hapësirë.
Në Shqipëri
Arti vizual dhe teatri ka qenë gjithmonë në avancë, duke kërkuar gjithmonë mjetet e duhura për realizimin e ideve artistike. Kjo në Shqipëri akoma mungon, madje është në rënie. Personalisht vë re një mungesë të njohurisë nga regjisorët e artit skenik dhe skenografët të mundësive të reja teknike, një mungesë komunikimi dhe dëshire për t’u familjarizuar dhe për t’u përdorur këto forma. Ndërkohë që sot shkenca dhe arti janë pothuaj të bashkuar në realizimet artistike, në Shqipëri vihet re një folklorizëm në realizimet skenike, duke bërë që pjesët teatrale të mbesin vetëm tek aktori dhe skenografia me karrige dhe arti vizual të abuzojë me konceptin. Duke qenë një vend që ka një traditë me kinemanë do ta shikoja shumë të rëndësishme komunikimin e kinemasë me teatrin (së bashku me artin vizual), gjë që do të sillte një këndvështrim ndryshe i veprës skenike. Njëkohësisht është shumë i rëndësishëm edukimi në Universitetin e Arteve në mënyrë që studentë të regjisë skenike, skenografisë, kinemasë, muzikës, koreografisë, multimedias etj., të shkëmbejnë si dhe të njohin teknologjitë për artin (të cilat zhvillohen çdo ditë). Kjo përveç një vepre më koherente dhe shumë më shprehëse në skenë do sillte dhe një gjithëpërfshirje të shumë artistëve për një vepër skenike./shqip/