Nga 21 korriku e deri më 23 korrik është hapur “Panairi i veshjeve tradicionale dhe artizanaleve” nën patronazhin e Komunës së Prizrenit, gjegjësisht nga Drejtoria e Turizmit dhe Zhvillimit Ekonomik në “Sheshin e dëshmorëve”, ku ishin dhjetëra tenda të hapura anekënd trojeve shqiptare me veshje tradicionale. Në këtë event nënkryetari i Komunës së Prizrenit, Lulzim Kabashi ka theksuar se këto veshje janë visare të çmuara dhe këto duhet jenë si traditë e kulturës sonë, kurse drejtori i Drejtorisë së Turizmit, Haxhi Seferqaj, tha se përmes këtij panairi tradicional ruhet tradita jonë kombëtare.
Vlerat e veshjeve
Lubiana Bahoje nga Gjirokastra, lidhur me këtë panair, pohoi se ky është një panair shumë domethënës dhe ka për qëllim promovimin e veshjeve tradicionale dhe po kështu është pjesa më atraktive e trashëgimisë që është nga të gjitha pjesët e etnisë shqiptare.
Ajo tha për “Kosova Sot” se te veshja me xhubletë bie në sy forma e xhubletës, krejt e veçantë nga çdo veshje tjetër, mënyra e zbukurimit te pjesëve të saj me motive dhe ngjyra të plota, por shumë të zgjedhura; si ngjyra e zezë, ciklamin, vjollcë ose blu. Kjo veshje është mbajtur në të gjitha malësitë e Alpeve të Shqipërisë, përfshirë edhe pjesën e Alpeve në Malin e Zi. Xhubleta përfaqëson veshjen me të hershme në Shqipëri dhe në Ballkan. Ajo sjell mesazhet e qytetërimit ilir në kulturën popullore shqiptare. Në këtë event ishte edhe Fondacioni “Tradita Popullore “nga Tirana, ku përfaqësuesja Edlira Sulaj tha se këto panaire janë edhe një dëshmi për të pasur përkujdesje të shtuar ndaj trashëgimisë kulturore dhe shpirtërore.
“Këto ishin veshje që dikur përcaktonin edhe krahinën, pastaj statusin familjar dhe statusin ekonomik të personit”, tregon ajo dhe vazhdon të flasë për veshjen me dy futa, e cila përbehej nga një këmishë e gjatë, jeleku apo mitani, brezi disangjyrësh, porse shoqërohej edhe me dy futa të gjata (përparje), njëra e ngjeshur në pjesën e përparme dhe tjetra pak më e vogël vendosej prapa. Në këtë variant (të gjatë) ishin përparjet (futat) që mbanin gratë e Postrripës (Shkodër), ato të fshatrave Baz, Vinjoll, Karrice etj., të rrethit të Matit.
Tash, mbijetohet nga kjo punë dore
Ndërkaq, Myzafere Jëlliqi nga Prizreni flet për faktin se nga kjo punë mund të jetohet disi, por kërkon shumë angazhime, punë të palodhur. Ajo na flet për veshjen me tirq. “Elementi më tipik i kësaj veshjeje janë tirqit, të cilët e kanë formën e pantallonave të ngushta prej shajaku (në të shumtën e rasteve janë me ngjyrë të bardhë dhe më rrallë të zinj ose të përhitur). Përgjithësisht, ata lidhen poshtë belit, shoqëruar edhe me një brez të leshtë me vija disangjyrëshe. Në pjesën e sipërme vishej një këmishë me mëngë ta gjata, jelek pa mëngë dhe xhamadan me mëngë të gjata, të dy prej shajaku. Në stinë të ftohta mbi xhamadan vishej edhe një xhaketë me mënge të shkurta dhe me jakë marinari (prej shajaku me ngjyrë të zezë) e quajtur diku xhurdi, diku tjetër kaporane ose herkë .Tirqit zakonisht janë mbajtur në Shqipërinë Veriore, në Kosovë dhe në Shqipërinë Verilindore, duke arritur deri në rrethin e Beratit” , thotë Jëlliqi.
Ajo tregon se kjo punë është e vështirë, por tash të thuash shumëkush merret me këto punë, andaj tani nga kjo zeje është e vështirë të mbijetohet. “Ngase, dikur para lufte jetohej mirë me këtë zeje, pas lufte këto prodhohen kudo dhe e kanë humbur vlerën”, tregon ajo për “Kosova Sot”. Për këto visare flet edhe Liman Asllani, që është njëri nga organizatorët e shumë panaireve të veshjeve kombëtare. “Veshjet kombëtare duhet të jenë pjesa më fanatike që duhet ta ruajmë të gjithë shqiptarët, sepse ajo është e vërteta jonë”, tha njëri ndër organizatorët e shumë panaireve, Liman Asllani.
(Kosova Sot)