Tefik Selimi
Poezia (thjesht) është formë e dijes. Është “gjuhë” e artit poetik. Gjuhë artikuluese e poetit. Kjo “gjuhë” është art magjepsës. Pse jo? Është vlerë e “hollë” artistike letrare. Poeti reflekton art e dije. Arti i tij përjetohet, bëhet vlerë. Vlerë që ka simbolikë. Kjo simbolikë e poetit shpreh fjalorin e tij që posedon nga brenda: dhembje, durim, liri, atdhe, mall, vrull, zjarr, dashuri, vaje e deri në adhurimtari. Kjo është vlerë e lartë poetike e krijuesit. S’ka se si të mos adhurohet kjo vlerë arti. Poetët janë ata që i këndojnë popullit, dëshmorëve e historisë së atdheut. Kështu kanë kënduar edhe poetët tanë të Rilindjes, si: Naimi, Fishta, Lasgushi, Serembe, Kuteli, Asdreni, Noli e të tjerë. Pra, ata i kënduan atdheut të shtrenjtë, Shqipërisë. Zëri i tyre asnjëherë s’është ndalur së kënduari. Prandaj, s’është lehtë të jesh poet. Poet që je pjesë e popullit. E Agim Desku është i tëri poet. Poet i atdhedashurisë. Ai në vargjet e tij ka porosi të forta poetike. Poezia e tij është art shpirtëror.
Vepra poetike “Këngë Ilirishte” e Agim Deskut është një poemë kulmore e letërsisë sonë që ka porosi të forta poetike. Kjo poetikë e tij reflekton kah një art që pak kush e artikulon. Ajo (vepra) në vete ngërthen vargje me vlera të larta artistike. Poeti “prek” ide e tema që janë tonat. Lidhet me krijimet e traditës. Ai bëhet bilbil që endet me vargje cep më cep të atdheut shqiptar. Bëhet “rrëfimtar” i historisë së atdheut, Ilirisë. Vepra e Agimit është e tëra poemë lirike. Këtu, në poemë, është fjalori i tij poetik, si fjalët: liri, pavarësi, denbabaden, Durrham, Agim, Adem, Prekaz, ilirishte, flamur kuq e zi, Shqipëri, cep, lashtësi, shall, malësor, malci, plisbardhë, Çamëri Tiranë, Prishtinë, Krishti, Evropë, Amerikë, kullë, Gllogjan, Koshare, pellazg, Iliri, tokë, Dardani, lot, rrugë të mërgimit, protestë, vaj, trishtim, Tivar, fis, dri; simbolet: zjarr, lule, dashuri, kuq e zi, plis etj., janë vargje të lira plotkumbuese e zjarrmie. Ato vargje të magjepsin dhe shprehin atdhedashurinë e autorit.
Pse jo? Pra, edhe Razi Brahimi, kritik letrar nga Shqipëria, në veprën e tij “Kur flasim për poezinë”, shton se është vështirë të shkruash kur je apo kur nuk je poet. Pra, vërtetë është vështirë të jesh poet. Poetët janë thermi në botë, por ata shohin më tepër se kushdo tjetër. Janë këto vargje plot dashuri ndaj atdheut, qenies sonë, trojeve, fisit etj., aty ka art të fuqishëm poetik. Vargjet e poemës “Këngë Ilirishte” shprehin vuajte, viktima, dridhje zemrash, dhembje shpirti, por janë edhe plot zgjim e krenari për emrin Iliri, Dardani, Shqipëri, Flamur kuq e zi, Kastriot, Adema, Agima, Prekaz etj. Në këtë poemë ka dhembje, ka histori, por ka edhe gjëmë e vuajtje. Kjo vepër simbolike shpreh në miniaturë atdheun e shqiptarisë, Ilirinë natyrale. Këtu është simbolika e atdhedashurisë e të qenit shqiptar. E autori Agim Desku “rrëfen” e këndon për Ilirinë shqiptare. Ai (poeti) bëhet “rebelues” e zjarr për ta parë si tërësi atdheun shqiptar, sepse, gjer dje, ky atdhe, Ilirishtja, ishte i dëmtuar “nga argatët e dreqit”, të cilët e copëtuan në katër anët e tij. Poeti shton e këndon: “Nuk më linin të udhëtoja/ nëpër secilin cep t’atdheut/ të bëhesha edhe unë hero/ f. 15). Në poezinë “Për lirinë e atdheut”, poeti Agim Desku, shton me përulje ekzaltimi: “Dëgjoma zot lutjen time/ Të dashurisë e atdheut/ Se zjarri i tyre me djeg/ Në secilën pjesë të trupit”/ (f. 20). Autori qahet, gufon e revoltohet, proteston e rebelohet duke thënë se, ky popull që flet Ilirisht, shqip, është zot për atdhe. Ai, shton në poemë: “Ti zoti i kësaj dashurie/ I kësaj toke/ I botës më ndryshe/ Ti je vetë zoti/ I secilit lot të çamëve/ I këngëve dhe vdekjeve shqip” (f. 20). Poeti shkon lart, lart gjer në adhurimtari, dëshirë e tij, e cila gufon nga thellësia e shpirtit e bëhet plot frymëzim e etje për ta njohur e dashur historinë tonë të lashtë.
Kjo poezi është subtile, atdhedashurie, madje edhe mallëngjyese njerëzore, e cila, si e tillë, “preket” nëpër vargje të forta atdhetare kuteliane, kadariane, agolliane, lasgushjane e podrimjane. Por, vargjet e veprës “Këngë Ilirishte”, në fokus kanë transponimin artistik të materies. Këtu qëndron vlera poetike. Kjo është vepër sublime e simbolike. Vepër që ka si temë të qenunit shqiptar. Ky vend, ky atdhe e këto troje, janë denbabaden shqiptare – thotë autori. Agim Desku këtu këndon dhe poema e tij nuk ndalet. Autori këndon dhe vajton për një histori të të qenurit Iliri, ku ka zot e ka dhe mbi këtë fe e atdhe, që e ka emrin, shqiptarizëm. Poeti pejan e evokon të kaluarën tonë, por edhe kohën jo të largët të luftës për liri dhe pavarësi. Poeti këndon e rrëfen historinë tonë shqiptare, si: /Për emrin/ Ilir/ Në Durrah/ Më flet historia/ Shqip/ Dymijë vjet para Krishti/ (f. 14). Këto poezi të përkujtojnë poetin zëmadh, A. Podrimjen, të cilin Desku e hijezon idenë dhe shton: “Ilir nuk është emri im i fundit” (f. 15). Pse jo? Autori e përkujton kohën e zgjimit të popullit, i cili u ngrit në protesta për liri shqipe, dhe shton: “Me vite/ Jeta ime ishte protestë/ Për një atdhe/ Të lirë shqip” (f. 23). Ai (populli) protestoi për flamurin kuq e zi, e poeti shton: “Sot protestoj/ Më shumë se kurrë/ Për flamurin kuq e zi”. Vepra e Agim Deskut të përkujton edhe veprën e Naimit, “Bagëti e Bujqësia”, ku poeti shton se, “po të hypja në Olimp, do të shihja Ipekun, Skupin, Prishtinën e vendet e tjera shqiptare”.
Po edhe Desku, në “stilin” naimian, shton: “Në Prishtinë e Tiranë/ Ah edhe në Çamëri/ Bashkë me vargun tim/ Protestojmë për liri/ Për Bashkimin kombëtar” (f. 33). Poeti nuk largohet nga toka Iliriane, ku thotë se kjo tokë (Kosova), “Është kjo tokë/ Shqipe/ E ndarë/ Nga koha ime/ Nga atdheu i saj/ Shqipëri” f. 33) . Agim Desku, poet, rrëfen ngjarje kohe, kohë të rënda të viteve të brishta, ku të tjerët “ziheshin për emrin tim shqiptar, për tokë e atdhe/ Më lanë pa të dyja/ Edhe pa fe/ E atdhe” (f. 35) e poeti përgjigjet, dhe shton: “Shqip më thonë/ Se vetë jam/ zonjë/ Denbabaden/ Emrin shqip e kam/ Shqipëri jam/ Dielli shqip më ngroh” (f. 35). Në poezinë: “Në Ditën e Flamurit”, poeti shton: “Në këtë ditë/ Lindën shumë dashuri/ Bashkë/ me vargun tim/ Jasharisht/ Me shqiponja e zana/ Mespërmes Shqipërisë/ Me shall malësori/ Shqip/ Të plisave Drenice e Myzeqeje”. Poeti, duke ndjerë një dëshirë të madhe për ardhjen e Ditës së Flamurit thotë: – se dua të lindi e të vdes. Ja si shton: “Eh, sa dëshirë kam/ Të lindi e të vdes/ Në Ditën e Flamurit/ Shqip/ Me miqtë/ Amerikanë/ Me kujtimet/ Të shumë dashurive/ Të lotëve/ Rrugëve të mërgimit/ Si Dri/ Më rridhnin faqeve të mia”(f. 52).
Për atdheun shqiptar, Shqipërinë, poeti i ndikuar nga vargjet naimiane, të cilat shprehin dashurinë e madhe ndaj atdheut, në poezinë “Për Shqipërinë”, shton: “Për Shqipërinë/ Ditë të mira/ Kur do vijnë/ Të gëzojmë/ Të tërë lirinë/ Me Malësi/ E Çamërinë/ Për Shqipërinë/ Jemi tok/ Të bashkuar/ Për Evropë”(f. 61). Poeti këndon Ilirisht dhe shton se, atdheu i tij, Iliria, ishte denbabaden, pra, ky atdhe e kishte një histori të lashtë e krenare. Ai në vargje këndon: “Para Evropës/ Isha Shqipëri/ Isha Evropa vetë” apo: “Fisi im/ Para Ilir/ Pellazg më thonë/ Për emrin e bukur Agim” (f. 63). Ndërsa, në poezinë me tiull: “Toka e Dardanisë”, poeti, shton: “Kjo tokë/ Ka zot/ Ka Adema/ E Kastriotë”. Andaj, poeti e ka shpresën te perëndia se ky vend ka zot e ka vëlla, ku shton: “Falë uratën/ Nga Perëndia/ Sy e zemër/ Është Shqipëria” (f. 65). Në poezinë “Verandë pranverore”, poeti A. Desku i këndon tragjedisë së dhimbshme të Tivarit, në të cilën humbën jetën me mijëra shqiptarë. Ai, kah endet e gjen atdheun e dëmtuar dhe të vrarë. Ja si thotë poeti: “Ngado e gjej atdheun/ I kërkoj Tivarit tim/ 4500 plisa të bardhë”, ose ”Pranverë me lule është/ Toka e jonë/ E zjarreve të Prekazit/ Të Gllogjanit”, (f. 78). Atdheu i poetit është Atdhe, ku në secilin cep të tij rriten lulet shqip, poeti këndon: “Lule, lule kudo në Iliri në emrin tim/ U bëra edhe zjarr Prekazi e kullë/ Gllogjani/ Emër dëshmori Agim Ramadani/ Mbi këtë tokë për besë e fe të Shqipërisë/ Sa hieshi kanë lulet e lirisë/ Më të dashurat e Amerikës/ 1999 lule ardhmërie” (f. 102). Pra, kjo vepër poetike e Agim Deskut është një margaritar i rrallë i artit poetik që ka porosi të forta atdhedashurie.