Vërmica shtrihet në jugperëndim të Prizrenit, ku edhe sot atje hasen disa motive të skalitura në gur, si: motivet nga kulti i Diellit, kulti ktonik i gjarprit, dhe motive të tjera.
Të skalitura në gurët këndorë, apo siç u thonë në popull, mbi qoshnikë, këto motive i gjejmë sot në kullën e Sherif Kadriajt, ndërtuar në mëhallën e Kadriajve, shek.XIX – sot e braktisur, apo edhe në disa kulla të tjera të këtij fshati.
Vërmica dikur njihet për kullat e familjeve Fanaj, Pulaj, Çovanaj dhe Xhoxhaj, Kadrijajt e të tjera, por më vonë ishpushteti jugosllav që mbi këta banorë përdori të gjitha masat represive që këta banorë t’i bëjnë të shitur, por ata stoikisht qëndruan nëpër histori. Prandaj, ata edhe u keqtrajtuan e u burgosën, tregon profesor Maksut Rakaj, shkruan gazeta Kosova Sot.
Ai tregon se në vitin 1980, për shkak të mbylljes së grykës së lumit Drin, u përmbytën të gjitha tokat pjellore të këtij fshati dhe ata u degdisën mbi 80 për qind e këtij fshati u ndanë në fshatra dhe hapësira të ndryshme që atëbotë ishin prona shtetërore.
Ky vendbanim është i banuar që nga parahistoria, përkatësisht që nga koha e neolitit, dhe i përkiste krahinës së Dardanisë.
“Lënda antropologjike dëshmon se varreza u përkiste banorëve të tipave antropologjikë adriatikë dhe varianteve të tyre adriatike- mesdhetare, karakteristike për popullsinë arbërore”, tregon profesori Xhevat Xhoxhaj.
Lumjanët, halë në sy i kishte Serbia
Rizaj Xhoxhaj, i dënuar politik, tani 95- vjeçar, thotë se pushteti aq shumë i shtrëngonte familjet atdhetare, saqë u ndalonte edhe për të shkuar në mal të tyre për të marrë dru. Ai tregon se burgun e kishte kryer në Goli Otok, në njërin ndër burgjet më të vështira të asaj kohe.
Fshati Vërmicë është i ngulitur rrëzë malit Koritnik, dhe shtrihet mbi disa kodra të ngritura, të cilat krijojnë një peizazh të bukur. Pozita e këtillë e fshatit mundëson një pamje të gjerë mbi gjithë arealin në mes maleve të Koritnikut dhe Pashtrikut si dhe mbi liqenin e Vërmicës. Nga çdo cep i këtij fshati, po ashtu, shpërthejnë pamje mahnitëse edhe mbi shpatijet e malit të Koritnikut.
Vlen të theksohet se, ceremoni të caktuara rituale ndodhnin edhe në Majë të Gjallicës së Lumës (2486 m). Maja e Gjallicës, pastaj Maja e Pashtrikut, si dhe Maja e Koritnikut, komunikojnë vizualisht dhe gjenden jo fort larg njëra- tjetrës.
Pleqtë e këtij fshati tregojnë edhe për të bëmat e mëdha që bënin trimat e këtij fshati. Por, ata u degdisën pastaj edhe si familje, sepse Serbia i kishte shënuar si njerëz të rrezikshëm lumjanë, ata mbeten atdhetarë, edhe pse pushteti atje punoi pareshtur mbi pesë dekada. Pleqtë e këtij fshati ende tregojnë se si në oda kur ishin fëmijë kishin dëgjuar histori të dhembshme për ngjarjet e serbëve. Ata tregojnë se pas Luftës së Dytë Botërore, kur kishin shkuar ushtarë në Serbi atje trajtoheshin shumë keq, sepse në historinë e tyre serbe kishin dëgjuar për Lumën që u kishte sjellë shumë të zeza ushtrisë serbe në të gjitha rrethanat.
Maja e Pikëllimës
Prof. Xhevat Xhoxhaj, që njëherësh është edhe poet, ka ditur mirë të skalisë edhe për Majën e Pikëllimës, edhe për dhembjen e vajzës së Vëmicës, që ka hapëruar nëpër dhembjen e kohës së vet. Ai pastaj ka ditur dhe ka trashëguar gjithë dhembjen e këtij fshati nëpër kohë për ta skalitur në vargje.
Por, prof. Maksut Rakaj tregon edhe një fakt tjetër se atje banorët janë të pakët, janë afër 600, por atje ka infrastrukturë të mirë, ka një kërkesë që kullat e atjeshme të mos harrohen nga pushteti. Por, karshi kësaj, ai pohon se duhet parë edhe dëmet shpirtërore që regjimi jugosllav u shkaktoi atyre banorëve, tokat iu përmbytën, fushat iu morën, kurse atje tha se kishte presion të natyrave të ndryshme.
“Por, tani kur mendojmë të përbashkojmë atdheun, besoj në mundësinë e renovimit të atyre kullave të lashta të këtij fshati”, thotë ai.
Nga këtu kanë dalë emra të njohur edhe të dijetarëve e mjekëve që pastaj i kanë dhënë shumë dije e mundësi shërimi popullatës. /Kosova Sot