Shkruan: MSc. Shaban Osmanollaj
Dhjetori, dikur sinonim i borës së bardhë dhe të ftohtit të ashpër, sot sjell një atmosferë krejtësisht ndryshe.
Dimrat që përjetojmë tani nuk janë më të njëjtë me ata të dikurshëm. Nuk është më e zakonshme të shohësh borën e dendur që mbulon gjithçka, apo akullin që qëndronte si kristal në rrugë dhe që shkëlqente nën dritën e diellit të ftohtë të dimrit.
Në kujtimet tona, dimrat e dikurshëm ishin të fortë dhe të egër. Shtëpite ishin te vjetra dhe gjithandej fryente e hynte era. Bora arrinte deri ne kulme shtepish, fëmijët ndërtonin njerëz prej bore “dordoleca” dhe rrëshqitnin mbi kodrina të mbuluara nga bardhësia. Qatitë e shtëpive mbuloheshin me shtresa të trasha bore, dhe në mëngjes, rrugët ishin të ngrira e të mbushura me akull që pasqyronte ngjyrat e qiellit.
Por sot, këto peizazhe duket se po bëhen gjithnjë e më të rralla.
Në ato kohë të hershme, shtëpitë e fshatit ishin të vogla dhe të thjeshta, por shpesh të mbushura plot me familjarë. Në dhomat e vogla, edhe frymëmarrja e njerëzve dukej se shtonte ngrohtësinë në ajër. Nën të njëjtën çati, nganjëherë të ngjitur ose edhe mbi stallat e bagëtive, jeta kalonte mes aromës dhe nxehtësisë së kafshëve, që shpesh ndihmonte në përballimin e dimrit të ashpër.
Dhoma kryesore, ku të gjithë grumbulloheshin, ishte e vetmja hapësirë ku ndiznin një zjarr të vogël në vatër. Fëmijët mblidheshin përreth flakëve, duke zgjatur duart për të ndjerë nxehtësinë, ndërsa të moshuarit rrinin më pranë murit, të mbështjellë me tesha te vjetra e të trasha, duke treguar rrëfime nga kohët e shkuara.
Zjarri dukej sikur ngrohte, por të ftohtit hynte nga të gjitha anët, përmes të çarave të mureve dhe pllakave të kulmit, ndërsa era ulërinte si një bishë jashtë.
Lagështia dukej se përhapej në çdo qoshe të dhomës, duke lënë njolla të zeza dhe një ndjesi të rëndë në ajër. Megjithatë, shpirti i madh i familjes i bënte njerëzit të harronin kushtet e vështira, duke u mbledhur rreth një pjate të thjeshtë të përgatitur mbi zjarr ose duke bashkuar duart për të ndarë një copë bukë misri apo me vone buke gruri.
Jashtë ne oborr, bora e dendur mbulonte gjithçka, duke krijuar një shtresë të trashë që vinte deri tek dritaret e vogla. Akullnajat vareshin si shtiza të ngrira nga kulmi, ndërsa nga larg dëgjoheshin lehjet e qenve dhe tingujt e bagëtive në stalla. Përkundër të gjitha sfidave, në ato kushte të acarta, njerëzit gjenin mënyrën të qëndronin pranë njëri-tjetrit, duke ndarë jo vetëm shtëpinë, por edhe ngrohtësinë dhe shpresën.
Por sot, ndryshimet klimatike dhe ndikimi i tyre mbi natyrën janë të dukshme. Dimrat nuk janë më aq të ftohtë dhe të gjatë. Bora zbret gjithnjë e më pak, dhe kur ndodh, ajo shpesh shkrihet brenda pak orësh. Rrugët janë të hapura, dhe nuk ka më nevojë për lopatat e mëdha për të pastruar shtresat e trasha të borës. Akulli që dikur prekte tokën nga qatitë është bërë një kujtim i largët. Shtëpite jane ngritur te medha disa kateshe, ndersa ne qytete ndertesa te izoluara e te klimatizuara.
Këto ndryshime kanë sjellë lehtësira në jetën e përditshme, por gjithashtu kanë zbehur një pjesë të magjisë së dimrit. Mungesa e borës e ka bërë dhjetorin të duket më pak si përrallë dhe më shumë si një muaj i zakonshëm i vitit.
Megjithatë, ajo që mbetet e pandryshuar është atmosfera e ngrohtë dhe bashkëjetesa që dimri sjell në zemrat e njerëzve. Edhe në mungesë të borës së dikurshme, dimri vazhdon të jetë një periudhë për të reflektuar, për t’u bashkuar dhe për të ëndërruar për të ardhmen.
Andaj, dimri në dhjetor bashke me festat e fund vitit nuk është thjesht një stinë, por një periudhë e reflektimit, pushimit dhe fillimeve të reja. Ai na fton të ndalemi për një çast, të mendojmë për vitin që po mbyllet dhe të ëndërrojmë për atë që po vjen. Por do të themi se edhe nën bardhësinë e borës dhe qetësinë e netëve të ftohta, dhjetori na mëson që edhe në kohërat më të vështira, ka gjithmonë bukuri për t’u parë dhe ngrohtësi për t’u ndarë.
