Ali Hertica
Liria e fjalës është e drejtë themelore e njeriut dhe një komponent thelbësor i çdo Demokracie. Është kjo liri që u mundëson qytetarëve për të shkëmbyer pikëpamjet dhe informacionin, për të protestuar kundër padrejtësive, për të ndikuar në diskursin publik, dhe për të kritikuar veprimet e Qeverisë. Si e tillë, liria e fjalës paraqet një kusht të nevojshëm për pjesëmarrjen e informuar dhe efektive politike të qytetarëve të një vendi. Kufizimet e të folurit të lirë do të shkaktojë dëm në jetën demokratike dhe qëndron në kundërshtim me parimet themelore të Demokracisë – Qeveria duhet të vendosë jo më shumë se minimumin e nevojshëm të kufizimeve mbi individët, veçanërisht në lidhje me të drejtat e tyre themelore. E drejtë themelore e njeriut është një komponent thelbësor i çdo demokracie te atij shteti .
A është kjo liri që u mundëson qytetarëve për të shkëmbyer pikëpamjet dhe informacionin, për të protestuar kundër padrejtësive siç është ratsti i sindikalistve të RTK-së, për të ndikuar në diskursin publik, dhe për të kritikuar veprimet e qeverisë siq është tani ngerqi politik në Kosovë. Si e tillë, liria e fjalës paraqet një kusht të nevojshëm për pjesëmarrjen e informuar dhe efektive politike të qytetarëve të një vendi. Kufizimet e të folurit të lirë të shkaktojë dëm në jetën demokratike dhe qëndron në kundërshtim me parimet themelore të Demokracisë – Qeveria duhet të vendosë jo më shumë se minimumin e nevojshëm të kufizimeve mbi individët, veçanërisht në lidhje me të drejtat e tyre themelore.
Ruajtja e fjalës së lirë është veçanërisht e rëndësishme për mbrojtjen e të drejtave të grupeve minoritare. Pakicat shpesh vuajnë nga ndikimi i kufizuar politik dhe qasja e kufizuar në korridoret e pushtetit, dhe kështu arena e shprehjes publike është vendi ku ata janë më të mirë në gjendje për të dhënë zë në pozicionet e tyre, për të protestuar, dhe për të ndikuar opinionin publik. Në vendimet e shumta dhe të rrepta – vendimeve ligjore, Gjykata e lartë duhet te mbrojë lirinë e fjalës se Partive Politike dhe individve, duke e quajtur atë “Litar Shpëtimi i Demokracisë¨.
Në këto vendime parimore, kohë pas kohe edhe gjyqtarët kanë afirmuar se testi i vërtetë i lirisë së fjalës nuk është ,mbrojtja e deklaratave të pranuara zakonisht – të cilin askush nuk kërkon të kufizojë gjithsesi – por e deklaratave që konsiderohen irrituese, ekstreme dhe s’ka asgjë të jashtëzakonshme. Iniciativat legjislative që kërkojnë të kufizojnë lirinë e shprehjes, duke përfshirë: Zgjerimin, ndalimin për nxitjen, ndalimin e bojkotit të imponuar, dhe ate te marrja e fondeve publike për filma për “Besnikërin që deklaron” regjisori ndaj shtetit. Dy iniciativa të tjera legjislative, të cilat do të kufizojnë aktivitetet e grupeve të të drejtave të njeriut, do të diskutohet më vonë në kapitullin.
Fakti që liria e fjalës është shfaqur në mënyrë të përsëritur në të gjithë kapitujt e këtij raporti tregon si epiqendër e kësaj të drejte themelore të demokracisë, dhe gjithashtu qëllimin e kërcënimeve që aktualisht përballet. Në kapitullin e tanishëm, ne do të trajtojm disa manifestime të tjera shqetësuese të shkeljes mbi lirinë e fjalës, kufizimi i demostrimit të puntorëve në Kosovë dhe ngacmimet e protestuesve, kufizimet e imponuara në demonstrata në territoret e pushtuara, sulmet ndaj lirisë së shtypit. Ngacmimi i aktivistëve politikë dhe atyre që kritikojnë qeverinë. shkelje të lirisë së shprehjes artistëve, dhe de-legjitimimin e organizatave te të drejtave të njeriut.