Për Dritëro Agollin, Shqipëria pa Kosovën ishte si një parajsë përgjysmë. Shkrimtari dhe poeti i madh e kishte kuptuar kaherë se bashkimi do të ishte në të mirë të të gjithë shqiptarëve.
Do të ishte një bashkim shpirtëror, por edhe ekonomik dhe kulturor. “Sa më larg ta marrësh nusen, aq më të bukur dalin fëmijët”, thoshte me humorin e tij të hollë Dritëroi, teksa shtonte se “me njerëz të gjatë ka demokraci të bukur. Sot për sot demokracia është shkurtabiqe, pasi edhe Shqipëria është shkurtabiqe”. Edhe pse nuk është më mes tonë, Dritëroi ka lënë pas aq shumë kujtime të vyera, saqë duket se ikja nuk ka ndodhur kurrë. Elona, e bija, me misionin për të mbajtur gjallë kujtimin e prindërve të saj, publikon herë pas here shkrime, poezi, letërkëmbime, aforizma. Mes tyre janë edhe mendime të Dritëroit për marrëdhënien Shqipëri-Kosovë. Në shkrimin “Lidhjet e mjera të shqiptarëve” të 13 shkurtit 1996, teksa sheh jo pa trishtim përpjekjet këndej dhe andej kufirit për të shkrire kufijtë, Dritëroi thotë me shpoti se ajo që dy vendet, andej e këndej kufirit po bëjnë në shërbim të lidhjes së tyre, është “zyrtarizëm koniunktural evropian”.
DRITËRO AGOLLI
Shqipëria nuk bëhet parajsë pa Kosovën. Nuk ka parajsë të ndarë në dy pjesë. As demokraci të plotë nuk ka. Në tre milionë banorë bëhesh lehtë bajraktar dhe sundimtar feudal. Në shtatë milionë nuk bëhesh lehtë feudal sundimtar, pasi mendimi i përparuar është më i gjerë dhe më i madh. Pastaj janë pasuritë kombëtare të mëdha: minierat, bujqësia, industria. Po librat? Me një Shqipëri të plotë ke kulturë të plotë. Nuk ke frikë se nuk shiten librat. Shkrimtarët nuk do t’i nxjerrin librat duke paguar apo duke i sponsorizuar.
Do t’i nxjerrin në tirazhe të mëdha dhe shtëpitë botuese do të kenë fitime. Këmbimi i mendimeve do të jetë më i gjerë. Fantazia e pasur. Shpirti nuk do të jetë i vockël. Nuk ke qetësi shpirti në Korçë, shkon e jeton në Prishtinë. Edhe raca do të përmirësohet. Sa më larg ta marrësh nusen, aq më të bukur dalin fëmijët. Njerëzit nuk do të jenë shkurtabiqë, por do të jenë të gjatë. Me njerëz të gjatë ka demokraci të bukur. Sot për sot demokracia është shkurtabiqe, pasi edhe Shqipëria është shkurtabiqe. E them figurativisht, por ka edhe diçka të drejtpërdrejtë.
***
…fjala është për lidhjet dhe marrëdhëniet e dy pjesëve të Shqipërisë. Ato janë marrëdhënie dhe lidhje të tërthorta, janë lidhje delegatësh dhe udhëtarësh nga njëra anë. Nga ana tjetër janë lidhje fushatash politike, veçanërisht në kohë zgjedhjesh politike. Dhe, në fund janë lidhje psherëtimash sentimentale: “oh të gjorët – oh të shkretët”. Një oh plot romantizëm. Në këtë lidhje nuk ndihet frymëmarrja e njëri-tjetrit; nuk duken kokrrizat e dheut të të dyja anëve të futura nëpër këpucët e shoku-shokut; nuk vështron këpucët e zbathura para derës së odës; nuk vihen re shtretërit e shtruar për miqtë; nuk dëgjohen trokitjet e përbashkëta të lugëve në sofër; nuk mbahet vesh kënga e krushqve që marrin nuse këtej e andej! Kësaj i them unë lidhje. Po, çfarë bëjmë ne për një lidhje të tillë? Bëjmë vetëm zyrtarizëm koninuktural evropian.