Sylë Arifi
Është inkurajus qendrimi i Gjermanis, se Serbia dhe Kosova kanë shënuar përparim në normalizimin e marrëdhënjve. Shumë probleme janë kapërcyer, “duke shpresuar se do të kalon keshtu me lehtesi sikur skenat e përqafimeve nga ndermjetsuesia me dy kryeministrat”. Këshilli i Evropës në dhjetor prapë do të merret me Serbinë, që ta analizoi zbatimin apo jo të marraveshtjës se arritur në Bruxel. Serbia historikisht nuk ka qen e interesuar ti normalizoi raportet me Shqiptaret dhe në veqanti me Shtetin e Kosovës, shif vazhdimin e takimeve të dy ekipeve si dhe ketyre dy të fundit të kryenegociatorve si të deshtuara! Pra, serbia synon të ketë përfitimeve politike dhe ekonomike në raport me Kosovën nga mekanizmat ndërkombëtarë. Prandaj edhe kësaj radhe me keto bisedime Kosova e ka ndihmuar jashtëzakonisht shumë Serbin në avancimin dhe prespektiven e sajë nderkombëtare, dhe neve po kenaqemi me shumë pakë rezulltate apo mos me than me ngecje në shumë fusha.
Shteti i serbis nuk e ka njohu pavarsin e Kosovës, dhe kjo fare nuk po i brengos nderkombëtaret dhe as që po i pengon Lideret politik e institucional të Kosovës. Pra ky ka qen kusht themelor që jua ka dashur serbis që ta përmbush misjonin e sajë, të hyrjës në BE. Ajo pra, nuk ka pranuar as të bisedoi për kompensimin e dameve të luftës, nuk ka pranuar ti kthen dokumentet origjinale të plaqkitura, nuk i ka kthyar të vrarët në Luftën e Kosovës, nuk ka kerkuar falje për të gjitha ato krime që i ka ba nga policija dhe ushtrija e tyre. Natyrisht se ka munguar presioni nderkombëtar dhe leshimet nga klasa e jon politike që nga pas lufta e deri me sot.
Lëshimet ndaj serbis jan bërë vazhdimisht që nga pas lufta, e deri me sot, pa e llogaritur fundin e keti proqesi edhe pas kalimit të 14 viteve nga qlirimi i Kosovës dhe 5 vite nga shpallja e pavarsisë së Kosovës. Progresi në zbatimin e masave për çka janë pajtuar Prishtina dhe Beogradi, duhet të vërtetohet me raportin e Komisionit Evropian deri në fund të nëntorit 2013. Është deklaruar gjithashtu se një tjetër synim, para përfundimit të negociatave për anëtarësim, duhet të jetë një marrëveshje detyruese juridike në mes të Kosovës dhe Serbisë, si synim i procesit të normalizimit të marrëdhënieve të tyre. Kjo marrëveshje duhet të sigurojë që Kosova dhe Serbia, si anëtare të plota të BE-së, në bazë të akteve evropiane, mund të përdorin në mënyrë të pavarur bashkërisht të drejtat dhe detyrimet e tyre. Nëse Serbia, pas hapjes së negociatave për anëtarësim, heziton në zbatimin e angazhimeve, pezullon ose tërheqë ato, negociatat e aderimi të sajë në BE duhet të ndalen.
Mexhithate, i ashtuqujtuari “babaj i kombit serb” Dobrica Cosic, hartues i shumë memoranduneve kundër Shqiptarve, kesaj radhe mendon duke e gjykuar Marrëveshjën e Brukselit për normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës e Serbisë, si dështim të politikës shtetërore serbe, dhe fajin e bartë të politika serbe, deri në ditën e sotme, dhe njikosisht e konsideron si fitore të SHBA-s dhe Gjermanisë. Kryeministri i Serbisë, thot se për Serbinë është e papranueshme pjesëmarrja e serbëve në zgjedhjet lokale të Kosovës, duke u kushtëzuar me posedimin e dokumenteve personale të Kosovës, dhe paralajmëron se lidhur me këtë çështje do të bisedohet në takimin e ardhshëm në Bruksel, më 24 korrik. Gjithashtu, shton se Serbia nuk mund të lejojë që zbatimin i marrëveshtjës së Brukselit të bëhet mbi bazën e shtetësisë së Kosovës. Qudetrisht edhe pas keti qendrimi nuk pati regime nga negociatoret apo klasa politike e Kosovës, si duket marraveshtja e nenshkruar nuk po bahet transparente në të gjitha pikat e saja për popullin e Kosovës. Kryeministri serb thot se serbët nuk duhet të marrin pjesë në zgjedhje që të forcohet pavarësia e Kosovës por që të legjitimohen udhëheqësit e serbëve në Kosovë.
Pse po kamofllohet me zgjedhjet në veri, kur Ligji për zgjedhjet në Kosovë duhet të respektohet edhe në pjesën veriore të vendit. Edhe për faktin se zgjedhjet në këtë pjesë të vendit do të mbahen sipas marrëveshjes së arritur në Bruksel. Megjithatë, zgjedhjet do të jenë të rregullta dhe në përputhje me legjislacionin në fuqi të Repuplikës së Kosovës. Sipas ligji mbi zgjedhjet gjdo qytatar Shtetas i Kosovës me dokument valid është kusht i domosdoshëm për të votuar. Nese votuesi ka dy shtetsi ka të drejtë të votohet dhe të votoi. Pra kusht qensor është që votusi ta ketë shtetsin e Kosovës, sepse për ndryshe ai nuk mund të jetë qytetar apo votues lojal i shtetit ku votohet. As ni Shtet në Bot nuk ju njef të drejtën e votimit qytatarve të shteteve tjera, nese ai nuk e ka shtetsin e ati shteti ku voton.
Gjatë bisedimeve Kosovë-Serbi jan paraparë krijimi i disa ekipeve punues për Studimin e Fizibilitetit për magjistralen Prishtinë-Nish, këmbimi i zyrtarëve ndërlidhës mes dy vendeve, dhe grupet punues për energji dhe telekom. Ratifikimi i marraveshtjës për normalizim të marrëdhënieve mes dy vendeve është bërë vetem nga pala e Kosovës, ndersa Serbia as që e ka provuar ta ban këte akt të legjitimimit politik të marraveshtjës si akt nderkombëtar. Pra, qendrimet e serbis jan të dyshimta dhe lan për tu deshiruar, sepse nga dy takimet efundit nuk ka kurrfar rezulltate konkrete as për proqesin e zgjedhjeve në veriun e Kosovës, per gjykatat, policin dhe të ashtuqujtur mbrojtja civil sebe, kodin telefonik, etjera veprime që jan të sanksionuara në marraveshtjën e nenshkruar nga dy palët negociatore. Gjithashtu,kerkesa e palës serbe që edhe në veri të ketë Gjykatë Themelore, paraqet shkelje të rendi juridik dhe Kushtetutus të Republikës së Kosovës, duke krijuar presedan ligjor me sistem paralel të drejtësisë në Shtetin e Kosovës.
EULEX-i, në Kosovë kanë qenë i pavarur dhe se nuk ka pas kurrfarë ndërhyrje nga institucionet Shtetrore të Kosovës në këtë mision. Ndërsa,thanja se EULEX-i do të ndihmohet në këtë mision në arritjen e qëllimit të tij, pa u sqaruar deri në fund se kush është ky qellim. Gjithashtu ka mendime dhe vlersime se EULEX-i, përveç që dështoi në shtrirjen e sovranitetit në veri të vendit, ai nuk arriti as të luftojë krimin e organizuar,dhe korrupsionin. Ndersa une autor i këti shkrimi do të thoja se shtrirjën e autoritetit shtetror në gjith Repuplikën e Kosovës pra edhe në veri do të duhet ta banim neve vetë pra institucjonet tona për qka edhe jan mandatuar me votën e popullit pas shpalljës së pavarsis së Kosovës. Pysim, pse a thua deri me tani EULEX-i, në misjonin e vetë nuk ndermorri as ni veprim ligjor për hetime ndaj shum krimeve dhe kriminelve serb që ata i kan ba gjatë dhe pas luftës në teritorin e Kosovës. Pse nuk ndermorri asgjë për djegien e trupave të shqiptarëve të vrarë gjatë luftës së fundit apo të burgosurve të metur në fundin e luftës nëpër burgjetë serbe e që janë djegur në shkritore të Serbisë, dhe mbi dhjetë mi dhunimeve. Arsyetimet se asgjë nuk mund të thuhet përderisa informacionet vazhdoin të jetë në kuadër të Kinse spekulimeve, ku është than se ekzistonin dëshmitarët e gjallë, ndersa kur është në pytje për Shqiptaret, UQK-n, ushtaret dhe komandantet e sajë po qpikën apo kamoflohen prova vetem e vetem për të e demtuar imazhin nderkombëtar të popullit ton liridashës. Ende janë 1.700 persona, fati i të cilëve ka mbetur enigmë, dhe as ni veprim nuk është ndermarrur për ti lan në harresë.
Është e vertet se klasa politike dhe institucionale ka bashkpunim të ngusht me qendrat nderkombëtare, dhe është e mir, por se nga nihere po na del shum e degjushme-e, duke i harruar zotimet para popullit të Kosovës se do ta arrim këte apo ate të drejtë. Pesë vite me pavarsin e Kosovës, dhe po shtohen kërkesat apo kushtet për ta fituar liberalizimin e vizave, per ta bërë ushtrin e Kosovës, për ta fituar të drejtën e stabilizim asocimit në Bashkimin europjan e keshtu me radhë…….
BE-së u është përgjigjur kërkesës së Kosovës për asistencë me mision të Bashkimit Evropian për Sundim të Ligjit, për të ndihmuar, me kshillime dhe eksprienca nderkombëtare në ndërtimin dhe fuqizimin e sundimit të ligjit. Por, mund të pysim se sa është duke u plotsuar ky misjon apo në shumicën e veprimeve është kaluar jasht keti misjoni duke e shkelur? Besoi se veq ka kaluar koha kur ky misjon nderkombëtar ka qen i nevoishëm dhe progresiv për Shtetin e Kosovës, dhe tani duhet të rivlersohet qendrimi i sajë i mëtejm në Kosovës, sepse këte disa here e kan kerkuar jo vetem subjekte politike, levizje qytetare por ka disa momente që e kan kerkuar edhe Institucjonet shtetrore dhe lider Institucional të Kosovës. Me Eulex-in, proqeset për forcimin e avancimin e autoritetit shtetror të Kosovës vetem sa është duke u zbehur. Edhe Serbia është duke e qfryetzuar këte regresë të proqeseve, dhe me mjeshtri diplomatike po i “lariqkavet” BE-s, për tu treguar koperuse sidomos në fillimin dhe vazhdimin e negociatave Kosovës dhe serbis për ta fuqizuar pozicjonin e vetë drejtë avancimeve nderkombëtare. Serbia vetëm e detyruar mund të zbatoi qfardo marraveshtje qoft edhe implementimin e marraveshtjës së arritur nga dy kryeministrat e dy shteteve.