Një ndër vendimet e fundit të qeverisë në ikje, ka qenë një VKM, përmes të cilit jepen 60 milionë lekë të vjetra për shtëpinë e Ismail Kadaresë. Banesa e shkrimtarit të njohur në Gjirokastër, duket se po shkon drejt kthimit në muze. Arbër Kadia, Drejtor i Trashëgimisë në Ministrinë e Kulturës, tha dje për “Gazeta Shqiptare”, se fondi i mësipërm do të shërbejë për mbylljen e rikonstruksionit të karabinasë, sapo të lirohet nga thesari. “Ajo që mbetet për t’u bërë pas kësaj, është muzealizimi i shtëpisë së Kadaresë. Këtë gjë do ta bëjë vetë UNESCO, e cila do të merret me eksponatet, ndriçimin dhe të tjera detaje”, -sqaroi Kadia. Më tej, sipas drejtorit të Trashëgimisë, u sqarua se fondi për muzealizimin do të jetë i vetë
UNESCO-s. Rikonstruksioni i saj nisi vite më parë, por u bllokua më 2011-ën. Shkak për këtë u bë një problem pronësie. Punimet në arkitekturën e fasadës u penguan nga banorët e shtëpisë ngjitur, ku sipas projektit, duhet të mbështetej në të një hark i gurtë. Por këta të fundit, në muajin prill të këtij viti, ranë dakord të shembin një pjesë të shtëpisë kundrejt shumës prej 1.5 milionë lekësh. Shtëpia fqinje e Kadaresë njihet si “banesa e Kako Pinos”, të cilën edhe shkrimtari e ka përmendur në romanet e tij. Me fondin e fundit, dhënë nga qeveria, duket se nuk ka më arsye që mbajnë peng kthimin në identitet të shtëpisë së shkrimtarit Ismail Kadare. Banesa dykatëshe e shpallur monument kulture, qe shkrumbuar nga zjarri në vitin 1999.
Projekti
Në vitin 1997 u vendos që shtëpia e Ismail Kadaresë të kthehet në një shtëpi-muze, meqenëse mund të ishte edhe pikë atraksioni turistik dhe njëkohësisht edhe një respekt ndaj figurës së shkrimtarit. Projekti synon kthimin e shtëpisë në një bibliotekë-muze, ku do të ekspozohen edhe veprat e tij të botuara në vende e gjuhë të ndryshme të botës. Përpos kësaj, pritet të ketë edhe libra të autorëve të njohur botërorë, si dhe një sallë leximi. Kostoja e përgjithshme e restaurimit pritet të arrijë në 250 mijë euro, një pjesë e të cilave është akorduar nga UNESCO. Godina synohet të jetë një qendër multikulturore.
Banesa
Arkitekti gjirokastrit Agron Doraci, inxhinieri zbatues i projektit, ka sqaruar më herët në “Gazeta Shqiptare” disa detaje të shtëpisë. Ajo ndodhet në zonën e poshtme të lagjes “Palorto”, në qytetin e Gjirokastrës. Afër saj, ka një sërë banesash me vlera muzeale, duke filluar nga ajo e Cicos, Ficos, Kadaresë, Toros, Xhaxhiut, Kokalarit, të cilat mbyllin konturin e poshtëm të kësaj lagjeje. Në këtë rresht banesash, ajo e Kadaresë është më e arrira për nga trajtimi arkitektonik dhe në pozicion më të dukshëm.
Banesa është tri kate; një kat nën dhe, ku përfshihen stera e ujit dhe qilari i vogël ku mbaheshin rezervat ushqimore. Nën tokë, ngjitur me qilarin e vogël, gjendet një galeri e fshehtë, me qemer guri. Hyrja për në këtë mjedis bëhet e maskuar në dyshemenë e qilarit të madh në katin përdhes. Ky mjedis shërbente për ruajtjen e materialeve të çmuara, armëve dhe të njerëzve në rast rreziku; shkrimtari thotë se ky ishte dhe “burgu”, “hapsana”, siç quhej, karakteristike e shtëpive të vjetra. Kati përdhes ishte kryesisht për shërbim. Në pjesën e prapme ka dy mjedise, secili me dalje të veçantë në rrugë. Ky mjedis ka shërbyer si depozitë bari për kuajt e mysafirëve. Mjedisi nga ana veri-perëndimore, përmban hyrjen kryesore. Ky mjedis, është i mbuluar me qemer guri dhe i shtruar me kalldrëm.
Në katin përdhes, në anën veriore ndodhet qilari i madh, mbuluar me qemer guri dhe tirante, që përveç funksionit konstruktiv, shërbente edhe për depozitimin e rezervave ushqimore (zahiretë e dimrit). Nëndivani në katin përdhe, në pjesën ballore, është komplet i hapur, realizuar nëpërmjet një arkade me katër harqe. Hapësira e fundit e arkadës shfrytëzohet për kamerien, e cila plotësohet edhe me dy harqe të tjerë më të mëdhenj. Shkalla për t’u ngjitur në katin e sipërm është komplet e jashtme. Në anën jugore, banesa është e mbështetur mbi një arkadë në formën e një tuneli, një nënkalim që lidhte dy lagjet, atë myslimane dhe atë të krishterë, siç shprehet shkrimtari në veprat e tij. Kjo, e bën këtë banesë unike në larminë e madhe të formave arkitektonike në qytetin e Gjirokastrës. Në katin e sipërm gjenden katër mjedise banimi dhe një shërbimi. Mjediset e banimit që ndodhen në pjesën ballore të banesës quhen oda në Gjirokastër, rezervohen për miqtë. Ato pozicionohen në atë pjesë të banesës nga ku pamja jashtë është më e plotë, prandaj odat shërbenin për raste të ceremonive familjare, si dhe për pritjen e miqve.