Hajdar Mallaku
(Tregim satirik)
Kjo ngjarje nuk kish ndodhur në një kohë të largët sa të thoshim “na ishte një herë në kohë të babunës…”. I takonte brezit të afërt se na e treguan baballarët tanë. Në një lagje të qytetit me kurorë jetonin në një shtëpi dy kunata. Njëra ishte si dita e tjetra si nata. Po them si dita se më e madhja, edhe vinte nga një familje bujare, edhe ishte shtëpiake e përsosur, madje dhe emrin e kishte Bujare. Ndërsa e dyta ishte një teveqele e llojit të veçantë e që edhe emrin e kishte Teveqele. Thënë saktë ajo emrin e vërtetë e kishte Mjaftoni, por me kalimin e kohës emri i saj u fsheh në harrim.
Fillin e këtij emri përbuzës e kishte përdorur padashur i ati, i cili nga mllefi e qortoi, e porositi, iu lut që të kishte kujdes për çdo gjë se “nuk kam kohë, -i kishte thënë, një herë të të them e mirë e një herë tjetër e keqe; ta vë një emër që do ta bashë tërë jetën”. E ajo e praptë se e praptë. E thirri disa herë me emrin Teveqele dhe nuk e quajti më kush me emrin e vërtetë. Deshi a nuk e deshi këtë emër e barti si e bart zhguallin (rrashtën) mbi shpinë breshka e malit. Dhe babai i mençur, si thoshte Ali Asllani: “lum shtëpi e babës diti dhe e nxori, mjerë shtëpi e burrit ra në lak e mori”, e fejoi dhe martoi.
Vitet e para jetuan në një harmoni të brishtë deri sa Teveqelja nuk ia mbushi mendjen të shoqit që të ndaheshin.
“Ti u mbyte duke punuar, ti po e mban këtë shtëpi, nuk po ke kohë as të më përkushtohesh mua, më mirë po ndahemi se jetojmë më mirë”. Dhe ky refren i përsëritur e bëri efektin e vet . U ndanë dhe u vendosën në shtëpi të veçanta.
Çdo gjë u nda përgjysmë. Mungonin në shtëpi herë diçka e herë diçka tjetër. Teveqelja i pa mangësitë dhe filloi ta përdorë fytyrën tjëtër. Një ditë i tha të shoqit: “të paska mbajtur kunati se ti nuk na qenke i zoti për asgjë”. Ai i shkreti hesht e plas, çile gurë gojën.
Teveqelja në vazhdim filloi ta përdorë edhe një fytyrë tjetër. Filloi të hyjë më shpesh në shtëpinë e kunatës. Gjuhën e bëri të ëmbël. Fjalën “kunatë e dashur” nuk e lëshoi nga goja. Pinte kafe, hante ndonjë ëmbëlsirë dhe në fund e zbulonte shkakun e shkuarjes. Lypjen hua e bëri përditëshmëri. Herë lypte para, herë një filxhan kafe, herë një filxhan çaj, herë një bukë miell (miell sa për një bukë) dhe çdo gjë tjetër që e ka nevojë shtëpia. Madje një ditë lypi dhe gaca për ta ndezur zjarrin. Sa do që këto dukeshin cikërrime, e mbushën gotën e mosdurimit.
Tregun nuk e kishin larg për të blerë, por përtacia dhe lakmia për të huajën iu bë sëmuarje. Pasi u ndanë, u duk se po e luante bythën për të punuar, por jo se jo. Kurrë nuk e ktheu anjërën prej huazimeve. E huaja është hua që ose duhet kthyer, ose duhet falur sipas traditës.
Kështu kaluan ditë e javë dhe një ditë Bujarja i tha të shoqit: “kunata më është bërë tepër e mërzitshme, lyp hua dhe kurrë s’e kthen, vjen e zhvat çka mundet, madje një herë s’më tha mua eja për kafe. M’i sjellë në shtëpi të gjitha thashethëmet e lagjes. Po e marrim një qen se edhe ashtu ushqimet e tepërta po i qesim posht e më mirë ia qesim atij”.
I shoqi u pajtua. Pas pak ditësh e solli në shtëpi një kudër. Ishte tepër e sertë dhe duhej kujdes i shtuar deri sa u mësua me anëtarët e shtëpisë. E shoqja e pyeti:
– Si e ka emrin?
Përgjigja ishte pak e drojtur, por duhej zbuluar.
– Bythë, e kish emrin – tha i shoqi.
– Po emër i turpshëm – tha e shoqja.
– Nuk e thërrasim shpesh dhe vetëm me këtë emër reagon se kështu e kanë emruar familja ku e mora. Ndoshta dhe fëmijët mund t’ia kenë vënë si emër provokues.
-Mirë, mor burrë, si thua ti, ashtu qoftë.
Po fëmijët si fëmijë shumë me çejf e ndillnin me këtë emër dhe atë me zë sa emrin e saj e mësuan tërë lagjja.
Nuk e kish mësuar vetëm Tevja (e thirrnin shkurt dhe me përkëdheli dhe asaj i pëlqente kjo shkurtesë emri), apo ndoshta mendonte se Bytha ishte si qen i rrugëve që nuk turret. Shkoi te kunata. E çeli derën e oborrit pa bërë zë, as pa trokitur. E pa Bythën dhe nuk pati drojë; i bëri dy-tre hapa drejt shtëpisë kur kudra iu turr me ulërimë. U kthye prapa gati për ta mbyllur derën nga jasht, por Bytha e zuri. E kafshoi në mollaqe, ia shqeu fundin dhe e gërvishti edhe në trup, në lëkurë. Duke e mbuluar bythën me dorë, që të mos i dukej fundi i shqyer e pak dhe nga dhimbja, shkoi te shtëpia e vet.
Hyri në shtëpi me ulërimë. I tregoi të shoqit ç’i kish ndodhur e ai e qortoi butë që të mos e acarojë: “lum gruaja, në shtëpinë e huaj nuk hyhet pa trokitur, apo pa bërë zë. Del i zoti i shtëpisë, apo e zonja e shtëpisë, të pret dhe të përcjellë. Duhet pasur kujdes “çdo gjë u mbyll me një mrrolje pa shpërthyer belaja.
Kaluan ditë e javë, thuaj se u harrua çdo gjë, dhe Tevja shkoi prapë te kunata e madhe edhe për të ndejtur, për ta marrë në gojë tërë lagjen me thashethëmat e saj, që ta merrnin ditën dhe ta jepnin natën, dhe për të lypur, si e kish zanat, një gjilpërë. Këtë të fundit ajo e mori si shkas dhe asgjë të jashtëzakonshme, si nënvlerësim se ajo nuk merrej me gjëra të imëta. Takohej me shoqe dhe e lëvdonte vetën pasi nuk e lavdonte askush: “Marshallah më qoftë! Syri i keq mos më gjetët! Kam kryer punë sa dhjetë veta”.
Trokiti në derën e kunatës, e çeli derën sa e futi kokën brenda oborrit, e pa Bythën shtrirë që lehu, bëri zë dhe priti. Kunata qëlloi në balkon dhe ia ktheu me ëmbëlsi duke e dituar se ardhja e saj nuk do të ndodh:
-Hajde kunatë, hajde! Moti na ke humbur…moj.
– Po vi, po po më ha Bytha.
– Në të hëngërt Bytha, rri në shtëpinë tënde, pra.
Tefja e mbylli derën dhe u kthye duke tërrfatur si bën pela hamshuricë kur përdhoset në livadh. E ndjeu veten të përçmuar dhe u kthye në shtëpi. Ndërsa, kunata e madhe, Bujarja, e rehatuar tashmë, ofshani: “Më në fund e bajte bythën!”
Kaluan javë dhe rastësisht u takuan prapë. Ishte ditë tregu dhe të dyja kishin dalë për t’u furnizuar me gjëra ushqimore si çdo herë me bindjen se i merrnin më të freskëta dhe më lirë.
Tevja i foli e para thuajse në mes tyre nuk kish ndodhur asgjë:
-Po ku je moj kunatë, që nuk jemi parë qe një muaj?
-Qe besa, përditë me punë të shtëpisë, – tha Bujarja.
-Fajet i ka Bytha jote që na prishi në mes veti.
-Jo Bytha ime, po bytha jote. Ti je bythëshqyer. Sillesh nëpër lagje, lyp këtu, lyp atje dhe kurrë nuk i ktheve huatë. Kujtove ti se ne jemi budallaqe. Bujaria jonë ishte një mirësjellje për fqinjësi të mirë, por me kë?
-Mos të qofsha falë, -tha Tevja, në shtëpi i kam të gjitha të mirat.
-Mos grindeni në ditë tregu, moj, -foli një grua plakë që ndodhej aty pranë. – E dini se jeni gra dhe bërtisni jo bytha ime, jo bytha jote, a për bythë paskeni dalë, a për treg?
-Mirë po thua, moj hallë. S’di pse po zihen kur të dyja paskan bythë mjaftë – tha një kopuk shitës.
-A të foli dhe ty bytha, mor kopuk, -vazhdoi plaka. Kqyre familjen tënde, mos të kruhet bytha për bythë të huaja se ta humb bytha kryet një ditë.
Katër luftëtarë, që u zunë për bythë (Bythë), u shpërndanë në katër anë të horizantit për të përcjellur kumtin: “ruajuni, mos t’ju hajë bytha!”
Marketing
Kliko videon: https://www.facebook.com/PrizrenPress/videos/1684680412412465
