Xhavit Haliti
Kuvendi i Kosovës nuk e miratoi Projektligjin për Amnistinë, duke e rikthyer në Qeveri për të reflektuar, e cila më pas e riprocedoi me disa ndryshime. Kjo ngjarje la hapësirë për interpretime e komente të ndryshme. Sipas mendimit tim, në këtë rast u përballën pragmatizmi politik me arsyen politike. Në seancën e 4 korrikut, në të cilën u procedua për miratim një nga arritjet dhe rekomandimet më të fundit të bisedimeve Thaçi-Daçiq në Bruksel, konkurruan normalisht dy kuptime. Janë dy kuptime të rrjedhura nga dy këndvështrime të ndryshme, pro dhe kundër, për raportin aktual dhe të pritshëm të Republikës së Kosovës me Brukselin (BE-në), SHBA-në dhe, përgjithësisht me faktorin ndërkombëtar. Raporti mes këtyre dy qëndrimeve dhe këndvështrimeve, që u shfaq qartë me votimin në Kuvend, mbetet problem për zgjidhje së shpejti, por që unë, mendoj se do të zgjasë në kohë. Ndihem i dyzuar mes dëshirës dhe arsyes sepse:
– E dyzuar ka qenë lufta çlirimtare e Kosovës nga Serbia. Lufta u organizua, u fillua, u zhvillua nga UÇK-ja, me mbështetjen dhe sakrificat supreme të mbarë shqiptarëve. Por, pa ndërhyrjen e NATO-s, vështirë se lufta jonë, do të mundë të përfundonte me fitore në qershor të 1999-s. Pra, qysh në gjenezën e lindjes së Kosovës së lirë nga Serbia është shfaqur nevoja për një përgjigje në pyetjet: Kosovën e çliruam ne? E çliroi NATO? Apo e çliruam së bashku? Përgjigjet dihen dhe, megjithatë, vazhdohet ende të mos ketë një përgjigje të pranuar nga opinioni për këto pyetje.
– E dyzuar ka qenë dhe vazhdon të mbetet shpallja e pavarësisë së Kosovës. Megjithëse ky akt u njoh menjëherë nga aleatët tanë ndërkombëtarë. Kurse nga Serbia dhe aleatët e saj u quajt dhe vazhdon të cilësohet si një “akt i njëanshëm” i autoriteteve të Prishtinës. Pas më shumë se 5 vjetësh pavarësi, përballja e këtyre dy opinioneve politike me përmasa ndërkombëtare, ku ndahen edhe anëtarët e Këshillit të Sigurimit me të drejtë vetoje, vazhdon të jetë i pranishëm dhe me peshë për statusin aktual dhe të pritshëm ndërkombëtar të shtetit të Kosovës.
– E dyzuar është shfaqur nga fillimi dhe vazhdon të mbetet e tillë edhe veprimtaria dhe politika e ndjekur nga institucionet e BE-së. Shumica dërmuese e tyre e njohu menjëherë shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Vetëm 5 shtete të BE-së, mendoj të kushtëzuara nga arsye e tyre të brendshme shtetërore, vazhdojnë të mos na njohin. Kur dihen emrat dhe pesha reale politike dhe ekonomike e këtyre shteteve në BE, te ne, qytetarët e etnisë shqiptare dhe partitë politike shqiptare, lind natyrshëm pyetja: BE-ja nuk e dëshiron një njohje tërësore të saj apo nuk e bën dot?!
– Dyzimi e dyshimi më i pranishëm në ndërgjegjen e qytetarëve shqiptarë të shtetit tonë është se nëpërmjet vazhdimit të bisedimeve mes Kosovës dhe Serbisë, BE-ja preferon dhe përpiqet të favorizojë Serbinë.
– Dyzimi i fundit mendoj se është “argumenti” më i rëndësishëm i mosmiratimit nga Kuvendi të Projektligjit për Amnistinë. Nuk u miratua, sepse prej tij, mund të përfitonin edhe serbët “kriminelë”, por edhe shqiptarët “kriminelë”, që nga 1999 deri më 20 qershor 2013. Ketë arsye është vështirë ta kundërshtosh. Por kundërshtimi me të njëjtën armë, me arsye të njëjta politike, konsiderohet figurshëm, vetëvrasje. Mendoj se Kosova është ende larg komoditetit për të zbatuar këtë lloj vetëndëshkimi.
Por, le t’i kthehemi logjikës së amnistisë. Çdo përfundim logjik del së paku nga dy premisa, dy fillesa. Amnistia u kërkua si kusht në kuadër të normalizimit dhe zbatimit të marrëveshjes së nënshkruar më 19 prill mes Kosovës dhe Serbisë, dhe ky kusht nuk u miratua nga Kuvendi i Kosovës, i cili ka aprovuar zbatimin e marrëveshjes së Brukselit. Miratimi i Projektligjit për Amnistinë nga kuvendet në Prishtinë dhe Beograd është parakusht për vazhdimin e normalizimit të raporteve mes Kosovës dhe Serbisë. I mirëkuptoj arsyet e të gjithë mosmiratuesve të këtij projektligji. Me miratimin e tij mund të spekulohet dhe t’i shpëtojnë dënimit edhe kriminelë që doemos duhen dënuar (kriminelët janë kriminelë dhe në ta s’ka asnjë vlerë dhe peshë përkatësia etnike).
Por, me mosmiratimin e këtij projektligji nga Kuvendi i Kosovës, spekuloi menjëherë politika zyrtare e Beogradit që nxitoi të deklaronte (pa u mbushur 12 orë) se “mosmiratimi i Projektligjit për Amnisti mund të cenojë dhe zbatimin e marrëveshjes për normalizimin e raporteve mes Kosovës dhe Serbisë”. Me mosmiratimin e këtij projektligji mendoj se kundërshtimi i amnistimit të krimeve dhe të kriminelëve serbë në Kosovë është emocionalisht i natyrshëm dhe ligjërisht i pranueshëm. Nisur nga këto dy vlerësime, nga morali dhe e drejta, e mirëkuptoj kundërshtimin ndaj këtij projektligji. Por, nisur nga politika, nga konjuktura politike rajonale dhe ndërkombëtare, si dhe nga përmbushja ideale dhe perspektive e interesave të shtetit të Kosovës, ende i paanëtarësuar në OKB, po shfaqem publikisht, kundër mosmiratimit nga Kuvendi i Kosovës së Projektligjit për Amnistinë, me bindjen dhe besimin se i shërbej më mirë interesit qytetar dhe konsolidimit të shtetit tonë të ri.
(Autori është nënkryetar i parë i Kuvendit të Republikës së Kosovës)